Συνέντευξη του Μητροπολίτη Περιασλάβ Αλέξανδρου (Ντραμπίνκο) με αφορμή την επέτειο των δύο ετών από τη χορήγηση του Τόμου Αυτοκεφαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Η 6η Ιανουαρίου 2021 σηματοδοτεί τη δεύτερη επέτειο από τη χορήγηση
του Τόμου Αυτοκεφαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Παρά την εναντίωση και την «οικονομική διπλωματία», η Ρωσική Ορθόδοξη
Εκκλησία θα αναγκαστεί να αναγνωρίσει την κανονικότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας
της Ουκρανίας, αλλά για την ώρα οι ενορίτες της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία
θα «ψηφίζουν με τα πόδια τους».
Ο Μητροπολίτης Περιασλάβ Αλέξανδρος Ντραμπίνκο μίλησε για όλα αυτά σε
μια συνέντευξή του στο OBOZREVATEL.
Γιατί ο Τόμος της Ορθοδόξου
Εκκλησίας της Ουκρανίας αποτελεί λόγο υπερηφάνειας με τη θετική έννοια της λέξης
Πρώτον,
χάρη στην ιστορική απόφαση υπογραφής του Τόμου από τον Οικουμενικό Πατριάρχη
Βαρθολομαίο, αποκαταστάθηκε η ιστορική δικαιοσύνη. Η αρχαία Εκκλησία του Κιέβου
- η Μητέρα Εκκλησία για ολόκληρη τη Ρωσική Εκκλησία - ιδρύθηκε τελικά.
Δεύτερον,
χάρη σε αυτήν την απόφαση, το σχίσμα που μάστιζε την Εκκλησία για δεκαετίες
ξεπεράστηκε και θεραπεύτηκε. Και αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό πράγμα που
προέρχεται από τη χορήγηση Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας, η οποία
καταγράφεται στον Τόμο.
Η τραγωδία
του σχίσματος πέρασε σαν μια λεπίδα που προκάλεσε διαίρεση σε οικογένειες,
ενορίες, επισκοπές σε όλη τη χώρα. Υπήρχαν δύο λόγοι για τη διάσπαση. Ο ένας
είναι η έλλειψη κατανόησης από τους τότε λειτουργούς της Εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένων
των ευρισκομένων στην Ουκρανία, για το αναπόφευκτο της ιστορικής διαδικασίας
της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης και της κατάρρευσης του ολοκληρωτικού οικοδομήματος
της KGB, στο οποίο θεμελιώθηκε αυτός ο κολοσσός,
ένας από τους πυλώνες του οποίου ήταν και η «κόκκινη» Εκκλησία που δημιούργησε
ο Στάλιν.
Ένας άλλος
λόγος, αλλά είναι ήδη δευτερεύων, είναι ότι η διάσπαση δημιουργήθηκε τεχνητά
από το Πατριαρχείο της Μόσχας και τις ειδικές υπηρεσίες της Ρωσίας, προκειμένου
να αποκτήσει πολιτική επιρροή στην Ουκρανία, καθοδηγούμενη από την αρχή «διαίρει
και βασίλευε», και προκειμένου η εκκλησιαστική εξουσία στη Μόσχα να έχει
πλεονέκτημα έναντι της πολιτικής εξουσίας. Δηλαδή, δεν σώσατε τη χώρα (σ.μ.
δεν μπορέσατε να αποτρέψετε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης), αλλά εμείς (η
Εκκλησία) διατηρούμε αυτήν την ενότητα μέσω των στενών εκκλησιαστικών
δεσμών. Όπως μπορούμε να δούμε, ούτε στην πρώτη ούτε στη δεύτερη περίπτωση
υπάρχουν εκκλησιαστικά κανονικά επιχειρήματα.
Όπως
γνωρίζουμε, ήταν ο θρησκευτικός παράγοντας που έπαιξε το ρόλο του και επηρέασε
πλήρως την προσπάθεια προσάρτησης του μεγαλύτερου εδάφους της Ουκρανίας. Η
πέμπτη φάλαγγα ήταν το Πατριαρχείο της Μόσχας που κηρύττει τον «Ρωσικό Κόσμο».
Τρίτον,
σχετικά με τα επιτεύγματα της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας. Σε μόλις δύο
χρόνια, παρά την έντονη πολεμική από την εκκλησιαστική και πολιτική ηγεσία της
Μόσχας, το καθεστώς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, που κατοχυρώθηκε και
διακηρύχθηκε από τον Τόμο, αναγνωρίστηκε από 4 Τοπικές Εκκλησίες της οικουμένης
- την Εκκλησία της Ελλάδος, την Εκκλησία της Κύπρου, τα Πατριαρχεία της
Αλεξάνδρειας και της Κωνσταντινούπολης- οι οποίες περιέλαβαν το όνομα του
Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Επιφανίου στα Δίπτυχα. Συγκριτικά, η Μόσχα περίμενε
την αναγνώριση του καθεστώτος της αυτοκεφαλίας της για 141 χρόνια (σ.μ.
αναφέρεται στο μοσχοβίτικο σχίσμα, αφού η Εκκλησία της Μόσχας απεκόπη
αντικανονικά και αυτοβούλως από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και μετά από τη μακρά
αυτή περίοδο των 141 ετών αναγκάστηκε να προσφύγει και πάλι στη Μητέρα Εκκλησία
Κωνσταντινουπόλεως για να νομιμοποιήσει το κανονικό καθεστώς της και να ζητήσει
την πατριαρχική αξία).
Τέταρτον,
το εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας ανακάτεψε ολόκληρη την εκκλησιαστική
κοινότητα και έφερε στην επιφάνεια εκείνα τα μειονεκτήματα και τα προβλήματα
της πανορθόδοξης ενότητας της Εκκλησίας, τα οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα
ήταν λανθάνοντα, για τα οποία όλοι γνώριζαν, αλλά που προς το παρόν σπρώχνονταν
κάτω από το χαλί και κανείς δεν τα αντιμετώπιζε. Όλοι γνωρίζουμε για το σχέδιο
του «πατερούλη του λαού», του Στάλιν, ο οποίος δημιούργησε το Πατριαρχείο της
Μόσχας το 1943, να του εκχωρήσει το καθεστώς «Οικουμενικού» Πατριαρχείου και να
διοργανώσει μια Οικουμενική Σύνοδο στη Μόσχα. Αυτή η επιθυμία δεν άφησε ποτέ
την ηγεσία του Πατριαρχείου Μόσχας από τότε. Ο σημερινός «Πάπας της Μόσχας»
έχει γίνει ο πιο εξέχων εκφραστής και ενσαρκωτής αυτής της επιθυμίας.
Πώς θα μπορούσαν να
υπάρξουν πολύ περισσότερες προσχωρήσεις από τη Ρωσική Εκκλησία στην Ουκρανία
προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας
Δεν είναι
απολύτως σωστό να μιλάμε για προσχώρηση των επισκοπών στην Ορθόδοξη Εκκλησία
της Ουκρανίας, καθώς, από κανονικής απόψεως, μετά την απόκτηση της Αυτοκεφαλίας
και τη χορήγηση του Τόμου, όλες οι επισκοπές της Ουκρανίας εκκλησιολογικά
ανήκουν ήδη στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Κανείς λοιπόν δεν «προσχωρεί» πουθενά.
Στην πράξη
όμως, με βάση όχι μόνο τις κανονικές αλλά και τις νομικές συνθήκες, ως προς τις
επισκοπές της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουκρανία, βλέπουμε ότι οι κληρικοί
και οι πιστοί δεν είναι σε θέση να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους και να
ασκήσουν το νόμιμο δικαίωμά τους να επιλέξουν την κανονική δικαιοδοσία στην
οποία επιθυμούν να υπάγονται.
Και ο λόγος
είναι ότι η περιουσία καταχωρείται τις περισσότερες φορές στην επισκοπή, η
οποία έτσι κρατά τους πιστούς και τους ιερείς αναγκαστικά στην υπηρεσία της.
Ένα μεγάλο εμπόδιο στην αύξηση των ενοριών της Ορθοδόξου Εκκλησίας της
Ουκρανίας είναι το έργο της μηχανής προπαγάνδας της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Εάν δεν
υπήρχε πίεση και όλα συνέβαιναν στη νόμιμη και φυσική τους πορεία, θεωρώ ότι έως
και το 70% των ενοριών της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία θα προσχωρούσαν στην
Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Αυτά είναι γενικά στατιστικά στοιχεία πιστών
και κληρικών που θέλουν μια ενιαία Τοπική Εκκλησία στην Ουκρανία.
Παντού
κυριαρχεί η άρνηση χωρίς καμία επιχειρηματολογία. Τόσο οι επίσκοποι όσο και οι
ιερείς προτιμούν να διατηρούν το καθεστώς της μη παρέμβασης, έτσι ώστε να μην αποβεί
εις βάρος τους εάν επικρατήσει η λογική και οι πιστοί θα θελήσουν να τους εγκαταλείψουν.
Εδώ, όπως γνωρίζετε, το ζήτημα είναι οικονομικό.
Υπάρχει
τεράστια πίεση στους επισκόπους της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία και αυτοί,
με τη σειρά τους, ασκούν πίεση στους ιερείς που υπόκεινται σε αυτούς. Και οι
ιερείς μεταφέρουν όλα αυτά στο ποίμνιο. «Μη κανονικοί, παράνομοι, Ιούδες,
προδότες...» - διαρκώς οι ίδιες κατηγορίες εναντίον της Ορθοδόξου Εκκλησίας της
Ουκρανίας, ακόμη και δύο χρόνια μετά τη χορήγηση του Τόμου.
Όμως,
ευτυχώς, οι Ουκρανοί πιστοί δεν είναι ανεγκέφαλοι, όπως θα ήθελε η Μόσχα.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα πρόσφατο παράδειγμα. Πρόσφατα, στην περιοχή της
Ρίβνε, περίπου 15 άνθρωποι εγκατέλειψαν την ενορία, στην οποία ο ιερέας τους
δηλητηρίαζε με τέτοιες «αλήθειες», και προσχώρησαν στην ενορία της Ορθοδόξου
Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Μεταξύ των
ιερέων και των επισκόπων του Πατριαρχείου της Μόσχας στην Ουκρανία, πολλοί
είναι υποστηρικτές της Τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας - αυτό είναι γεγονός. Αλλά στα
δύο αυτά χρόνια έχει θερμανθεί η κατάσταση με λεκτικές υπερβολές τόσο πολύ που
θα έπρεπε να υποχρεωθούν να πουν στο ποίμνιό τους: «Μας συγχωρείτε, σας
εξαπατήσαμε». Αλλά αυτό θα ήταν ένα χτύπημα για το πρεστίζ και την υπερηφάνειά
τους.
Νομίζω ότι
οι ιερείς και οι επίσκοποι θα είναι η τελευταία κατηγορία που θα αντιληφθεί την
ανάγκη ένταξης στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Και οι άνθρωποι θα είναι
πιο έξυπνοι και θα ψηφίσουν με τα πόδια τους (σ.μ. δηλαδή θα τους
εγκαταλείψουν προσχωρώντας στην Αυτοκέφαλη Εκκλησία).
Γιατί υπάρχει «υβριδική
αναγνώριση» της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας, αντί για επίσημη
Γιατί η Ορθόδοξη
Εκκλησία της Ουκρανίας δεν αναγνωρίζεται ακόμη από μεμονωμένες τοπικές Εκκλησίες;
Επειδή η Ρωσική Ομοσπονδία επιστρατεύει την «οικονομική διπλωματία» της και
προσπαθεί να κρατήσει με κοντό λουρί μερικούς από τους εκπροσώπους αυτών των
Εκκλησιών, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τη διαδικασία της αναγνώρισης. Αλλά
το παράδοξο της κατάστασης έγκειται στο γεγονός ότι καμία από τις Εκκλησίες δεν
δήλωσε ότι δεν θα αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας στο μέλλον ή
ότι η Αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας είναι αδύνατη! Ορισμένες Εκκλησίες
έχουν λάβει προσωρινή θέση αποφεύγοντας για την ώρα την αναγνώριση.
Ταυτόχρονα,
υπάρχει μια «υβριδική αναγνώριση» του καθεστώτος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας
από μεμονωμένους επισκόπους και ιερείς άλλων τοπικών Εκκλησιών πριν από τις
συνοδικές τους αποφάσεις. Έτσι, σε ορισμένες Εκκλησίες του κόσμου κατά τη
διάρκεια των Λειτουργιών μνημονεύουν ήδη το Μητροπολίτη Επιφάνιο.
Εδώ το ζήτημα «κολλάει» μόνο στην επίσημη ένταξη στα Δίπτυχα
και τη μνημόνευση (ενν. από τους Προκαθημένους, επισήμως) κατά τη Θεία
Λειτουργία. Θα ακολουθήσουν επίσημες αναγνωρίσεις όταν μειωθεί η πίεση από το
Πατριαρχείο της Μόσχας. Ο χρόνος περνά και θεραπεύει, αμβλύνει την οξύτητα του
ζητήματος. Νομίζω ότι το 2021 το καθεστώς της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας
και οι ενέργειες της Μητέρας Εκκλησίας απέναντί της, που εκφράζονται στον Τόμο,
θα αναγνωριστούν από 2-4 ακόμη τοπικές Εκκλησίες.
Γιατί η Ρωσική Ορθόδοξη
Εκκλησία αναπόφευκτα θα αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας
Η Ρωσική
Ορθόδοξη Εκκλησία θα έπρεπε με χαρά να αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της
Ουκρανίας ως μία από τις πρώτες Εκκλησίες, μαζί με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Όμως, το εσωτερικό σύστημα της Εκκλησίας της Μόσχας, που δημιουργήθηκε από τον
Στάλιν το 1943, έδειξε τη διαστροφή του. Συγχωνεύτηκε με την κρατική μηχανή και
έγινε στην πραγματικότητα υπηρέτης της.
Αργά ή
γρήγορα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θα αναγνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της
Ουκρανίας, δεν έχει άλλη επιλογή. Και η ιστορία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας
είναι ένα ζωντανό παράδειγμα αυτού. Αλλά, όπως το καταλαβαίνω, αυτό δεν θα συμβεί
επί των ημερών του Πατριάρχη Κυρίλλου, αφού γι’ αυτόν είναι ένα προσωπικό πλήγμα.
Τώρα στην ίδια τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία υπάρχει μια πολύ δύσκολη εσωτερική
κατάσταση και δεν είναι γνωστό πώς θα καταλήξει.
Αλλά θέλω
να πω ότι επίσκοποι και πολλοί ιερείς της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας μου
έστειλαν ευχές για την Πρωτοχρονιά και για άλλες εορτές. Πρακτικά δεν έχουν κανένα
πρόβλημα με την αναγνώριση. Στη Ρωσία, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία δεν υπάρχει
ουσιαστική εχθρότητα απέναντι στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας - αυτό δεν
είναι προσωπικό τους πρόβλημα, αλλά πρόβλημα του «αφεντικού» τους. Γνωρίζουν
ότι υπάρχει μια Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, η οποία κάποια στιγμή θα
αναγνωριστεί.
