Του Theodor Petrov*
Ο συντάκτης του παρόντος σημειώματος ζητά εκ των προτέρων συγνώμη από τους αναγνώστες της φιλόξενης ΚΑΘΕΔΡΑΣ, διότι δια μια εισέτι φορά σκοπεύει να εκμεταλλευτεί τον τίτλο του «ειδικού επί γεωθρησκευτικών ζητημάτων», τον οποίο του αποδίδει με περισσή γενναιοδωρία η παρούσα ιστοσελίδα, για να παραδώσει στην κρίση του υπομονετικού αναγνώστη της ένα σχόλιο που αφορά στις σχεδόν «ερωτικές» (με την καλή έννοια!) εξομολογήσεις της «γ΄ Ρώμης» προς το πρόσωπο του Πατριάρχου Ιεροσολύμων.
Ίσως να
θυμούνται οι αναγνώστες της ΤΡΙΜΠΟΥΝΑΣ (αλλά ακόμα και αν δεν θυμούνται δεν
πειράζει, ούτως ή άλλως το γεγονός στο οποίο θα αναφερθώ δεν είχε καμία
απολύτως σημασία) ότι, το Φεβρουάριο του 2020 ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος με
δική του πρωτοβουλία, παρακάμπτοντας τον έχοντα την ευθύνη του πανορθοδόξου
συντονισμού Οικουμενικό Πατριάρχη, συνεκάλεσε στο Αμμάν της
Ιορδανίας μια «παρασυναγωγή» προκαθημένων των Ορθοδόξων-δορυφόρων-της-«αγίας
Ρωσίας» Εκκλησιών, για να συζητήσουν τα προβλήματα της ορθοδόξου ενότητας που
προέκυψαν από την χορήγηση του αυτοκέφαλου στην Εκκλησία Ουκρανίας.
Όμως από
ό,τι φαίνεται, επειδή το γεγονός αυτό είχε ήδη ξεχαστεί, ο Ιεροσολύμων
Θεόφιλος, ο οποίος υπενθυμίζουμε στον ευλαβή αναγνώστη της παρούσης ιστοσελίδας
ευρίσκεται σε αυτή τη θέση κατόπιν δυναμικής επεμβάσεως του Οικουμενικού
Πατριάρχη, θεώρησε σωστό να αποστείλει εκ νέου πρόσκληση στους ηγέτες των κατά
τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, στην οποία εκφράζει την ελπίδα μιας ακόμα τοιούτου
είδους, δηλαδή «παρασυναγωγής», συναντήσεως… κορωνοϊού επιτρέποντος!
Την
πρόσκληση σχολίασε με το γνωστό βιτριολικό του τρόπο ο μουσικολογιώτατος
Πρόεδρος κλπ. μητροπολίτης Ιλαρίωνας στην τηλεοπτική εκπομπή
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΣ, την οποία παραθέτουμε στη μετάφραση της «γ΄ Ρώμης» (Βλ. εδώ):
«Τέτοιου
είδους συνάντηση είναι απαραίτητη, διότι είναι πολύ σημαντικό οι εκπρόσωποι των
κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών να συναντώνται προκειμένου να συζητούν τα
υφιστάμενα προβλήματα.
»Και ο
μηχανισμός, που λειτουργούσε μέχρι προσφάτως, όταν ο Πατριάρχης
Κωνσταντινουπόλεως αναλάμβανε πρωτοβουλίες τέτοιων συναντήσεων, δεν λειτουργεί
πλέον, διότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος συντάχθηκε με το σχίσμα, συλλειτούργησε
με τους σχισματικούς και έχασε τη νομιμότητα ως πρώτος μεταξύ ίσων στην
οικογένεια των Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. (…)
»Τούτο θα
οφείλεται ειδικά στο ότι παραβίασε τη θεμελιώδη αρχή συνυπάρξεως των κατά
τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, και αυτή η αρχή στη γλώσσα της Εκκλησίας καλείται
συνοδικότητα, δηλαδή όλες οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται συνοδικά.
»Εάν οι
αποφάσεις λαμβάνονται σε διορθόδοξο επίπεδο, σε αυτές θα πρέπει να συμμετέχουν
οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες.
»Και εάν
ένας εκ των Προκαθημένων, έστω και πρώτος μεταξύ ίσων, λαμβάνει αποφάσεις εις
βάρος άλλων κατά τόπους Εκκλησιών, παραβιάζοντας τη βούληση αυτών των
Εκκλησιών, δημιουργείται σχίσμα και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ενεργεί
στην κατεύθυνση της περαιτέρω εμβαθύνσεως αυτού του σχίσματος.
»Σε αυτή
την κατάσταση είναι σημαντικό να συναντώνται οι ορθόδοξοι Προκαθήμενοι.
»Ο
Πατριάρχης Ιεροσολύμων προΐσταται του αρχαιότερου ορθόδοξου Πατριαρχείου,
διότι, όπως γνωρίζουμε, ακριβώς από την Ιερουσαλήμ και από τους Αγίους Τόπους
άρχισε η ιστορία του χριστιανισμού και δεν είναι τυχαίο ότι στα λειτουργικά μας
κείμενα η Εκκλησία των Ιεροσολύμων χαρακτηρίζεται “Μήτηρ πασών των Εκκλησιών”.
»Γι᾽ αυτό
πέρυσι εκφράσαμε την ευγνωμοσύνη μας στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων για τη σχετική
πρωτοβουλία του.
»Και εφέτος
θα καλωσορίσουμε αυτή την πρωτοβουλία. Ελπίζω ότι μια τέτοιου είδους συνάντηση
θα πραγματοποιηθεί».
Εκτός από
τις συνήθεις εκκλησιολογικές ασυναρτησίες ως προς τη θέση του Οικουμενικού
Πατριάρχη και τον απροκάλυπτο πλέον διακαή πόθο της «αγίας Ρωσίας» να αμαυρώσει
το κύρος της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ακόμα και σε βάρος της πανορθοδόξου
ενότητας (παλιά μου τέχνη κόσκινο που λέει ο θυμόσοφος Ελληνικός λαός), ο
μητροπολίτης Ιλαρίωνας είναι σαφής ως προς το ποιον θα ήθελε να δει «πρώτο στη
θέση του Πρώτου»:
«Ο
Πατριάρχης Ιεροσολύμων προΐσταται του αρχαιότερου ορθόδοξου Πατριαρχείου,
διότι, όπως γνωρίζουμε, ακριβώς από την Ιερουσαλήμ και από τους Αγίους Τόπους
άρχισε η ιστορία του χριστιανισμού».
Ο γράφων
ομολογεί με συντριβή ψυχής ότι, όχι μόνο έχει σταματήσει πλέον να ασχολείται με
τις θεολογικές ασυναρτησίες που από καιρού εις καιρόν μας τροφοδοτεί η «γ΄
Ρώμη», αλλά και όπως έχει επανειλημμένως δηλώσει στο παρελθόν με απόλυτη
ειλικρίνεια, λόγω ελλιπών γνώσεων στην ευγενή επιστήμη της ψυχολογίας αδυνατεί
να αντιληφθεί το βάθος του minorationem complexu από το οποίο υποφέρει «ἀπ’ ἀρχῆς
ἕως ἐσχάτων» η ούτως ειπείν «αγία Ρωσία».
Υποψιάζεται
όμως ότι μάλλον πρόκειται για μια ανίατη περίπτωση…
Εντούτοις
κατά την προσωπική (και συνεπώς απολύτως υποκειμενική) άποψη του γράφοντος, οι
τελευταίες δηλώσεις του μουσικολογιωτάτου Προέδρου του Τμήματος κλπ. πρέπει να
προσεγγισθούν εντός ενός γενικότερου γεωπολιτικού πλαισίου των ανακατατάξεων
που προετοιμάζονται ή ευρίσκονται ήδη σε εξέλιξη στον ευρύτερο χώρο της Μ.
Ανατολής.
Ο συντάκτης
του παρόντος σημειώματος θεωρεί ότι, η υπενθύμιση εκ μέρους του πατριάρχη
Ιεροσολύμων του «ιωβηλαίου» της περυσινής παρασυναγωγής του Αμμάν και η φαιδρή
απροκάλυπτη δήλωση του μητροπολίτη Ιλαρίωνα, αποτελούν ένα από τα σημαντικά
στοιχεία της εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου στην ευρύτερη περιοχή.
Σε αυτή την
εξωτερική πολιτική φαίνεται ότι έχει ανατεθεί ο στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων
άχαρος ρόλος του «δούρειου ίππου», κάτι δηλαδή σαν «το παιδί για όλες
τις δουλειές», του υπονομευτή του κύρους όχι μόνο του Οικουμενικού Πατριαρχείου
αλλά και όσων εκ των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών αναγνώρισαν ή σκοπεύουν να
αναγνωρίσουν της Ορθόδοξη Εκκλησία Ουκρανίας.
Αυτό το…
casting, αυτή η διανομή ρόλων εκμεταλλεύεται, πρώτα από όλα, τις τεταμένες
σχέσεις του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων με το αραβόφωνο – παλαιστινιακό ορθόδοξο
ποίμνιό του εξ αιτίας της πωλήσεως οικοπέδων σε ισραηλινούς επενδυτές, τα οποία
οι Παλαιστίνιοι θεωρούν δική τους γη.
Μια από τις
αιτίες αυτών των εντάσεων αποτελεί το γεγονός ότι οι Παλαιστίνιοι ενημερώνονται
για τις πωλήσεις των οικοπέδων μόνο από τις διαρροές στον Τύπο, εφόσον «για το
καλό των κατοίκων της Ιερουσαλήμ και του κράτους του Ισραήλ είναι άκρως
απαραίτητο η συμφωνία και οι λεπτομέρειές της να παραμείνουν εμπιστευτικές»,
υπογραμμίζει ο πατριάρχης Θεόφιλος σε μια επιστολή που διέρρευσε τον Ιούνιο του
2017 (Βλ. εδώ The most disputed land on earth: How Greek Orthodox church sold
off Palestinian plots | Middle East Eye και εδώ 500 דונם בלב ירושלים עוברים
מהכנסייה ליזמים פרטיים (calcalist.co.il) στην αγγλική
μετάφραση).
Σε άρθρο
του Will Horner, δημοσιογράφου με έδρα την Αθήνα, που δημοσιεύθηκε
στο Middle East Eye με τον σαφή τίτλο «Jerusalem for sale: Christians fight
church land transfer to settlers. The Greek Orthodox Church is facing
Palestinian anger for selling land to far-right Israeli groups in the east of
the city» (Βλ. εδώ) ο συντάκτης του παρόντος σημειώματος
ανακάλυψε το άκρως ενδιαφέρον και ενδεικτικό για τις διαθέσεις των Παλαιστινίων
σχόλιο του Alif Sabbagh, μέλους του Κεντρικού Ορθοδόξου Συμβουλίου
στο Ισραήλ:
«All the orthodox churches in the world are
national ones» Alif Sabbagh, a member of the Central Orthodox Council in
Israel, told MEE. “The Bulgarian church, for example, has Bulgarian leadership,
the Greek one in Greece has Greek leadership, the same in Russia, Romania…
except us, our church has Greek leadership.” Theophilos’s critics also point to
other recently disclosed land sales as evidence against the patriarch. In
recent months Arab Christians have held sit-ins and marches against him,
carrying banners calling him “unworthy”. “This man [Theophilos] has come to
sell and give up our properties,” said Sabbagh.»
Είναι
βέβαιο πως το σαφές υπονοούμενο του Alif Sabbagh ότι, εφόσον το Πατριαρχείο
Ιεροσολύμων δεν μπορεί να θεωρηθεί «εθνική εκκλησία» η ηγεσία του πρέπει να
περάσει σε παλαιστινιακά/αραβικά χέρια.
Σε αυτή την
περίπτωση μια αλλαγή στην ηγεσία του θα βόλευε τα ρωσικά συμφέροντα στην
περιοχή, εφόσον ένα περισσότερο «αραβοποιημένο» Πατριαρχείο Ιεροσολύμων θα
αποτελούσε μαζί με το Πατριαρχείο Αντιοχείας έναν ιδιότυπο
«αραβό-ορθόδοξο άξονα» και ισχυρό σύμμαχο της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Η περυσινή
«παρασυναγωγή» στο Αμμάν αποτελεί το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Σε αυτό το
σημείο ο καχύποπτος αναγνώστης της ΤΡΙΜΠΟΥΝΑΣ θα αναρωτηθεί: και πού κολλάει σε
όλα αυτά το «ο κόσμος το ‘χει τούμπανο κι εσύ κρυφό καμάρι» φλερτ της Μόσχας με
τον Θεόφιλο;
Πιθανώς,
φίλτατε αναγνώστη, το Κρεμλίνο δεν θέλει να προκαλέσει την ανησυχία του
Ελληνικού ΥΠΕΞ.
Αλλά όπως
προείπαμε, πρόκειται για την προσωπική και άκρως υποκειμενική άποψη του
συντάκτη του παρόντος σχολίου.
Όμως εκτός
αυτού στις πρώτες θέσεις της ημερησίας διατάξεως της Μόσχας ευρίσκεται και η
αποκατάσταση των καλών σχέσεων με τις αραβικές μοναρχίες, οι οποίες
διασαλεύθηκαν κυρίως λόγω της συριακής κρίσεως.
Είναι
απολύτως κατανοητό ότι η επιθυμία βελτιώσεως των σχέσεων αποτελεί μια από τις
επείγουσες προτεραιότητες του Κρεμλίνου, εφόσον η συμφωνία Abraham
Accords Peace Agreement μεταξύ Ισραήλ, ΗΑΕ και Μπαχρέιν (Αύγουστος
Σεπτέμβριος 2020), στην οποία συμμετείχαν το Μαρόκο (Δεκέμβριος 2020) και
Σουδάν (Ιανουάριος 2021), δυσχέρανε σε πολύ μεγάλο βαθμό την εφαρμογή των
ρωσικών σχεδίων, διότι πλέον οι ΗΠΑ εμφανίζονται ως ο εγγυητής μιας πρωτοφανούς
Αραβοϊσραηλινής συμφωνίας με σαφέστατο αντί-ιρανικό προσανατολισμό.
Οι
«παρενέργειες» αυτής της συμφωνίας φαίνονται στην περίπτωση του Σουδάν και
συγκεκριμένα στην καθυστέρηση της υλοποιήσεως της συμφωνίας που είχε υπογράψει
η Μόσχα στα τέλη του 2020 για την κατασκευή μιας βάσεως του πολεμικού της
ναυτικού στο Port Sudan, εφόσον και οι ΗΠΑ έχουν τα δικά της σχέδια
όχι μόνο για το Port Sudan, αλλά και για άλλα στρατηγικά σημεία της χώρας.
Στα πλαίσια
αυτά για πρώτη φορά από την ίδρυση του AFRICOM (2008) και μόλις δυο μήνες
αφότου οι ΗΠΑ αφαίρεσαν το Σουδάν από τον κατάλογο των χωρών που στηρίζουν την
τρομοκρατία, κατέπλευσε στο λιμάνι του Σουδάν την επομένη της αφίξεως στη χώρα
μιας ρωσικής φρεγάτας το ταχύπλοο αποβατικό του αμερικάνικου πολεμικού ναυτικού
USNS Carson City.
Όπως δήλωσε
ο υποδιοικητής του AFRICOM Andrew Young, «πρόκειται για μια ριζική αλλαγή στις
διμερείς σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Σουδάν» (Βλ.
εδώ).
Φυσικά δεν
θα πρέπει να λησμονούμε και τη Συρία, στην οποία παρά την δυναμική
επέμβαση της Μόσχας η κατάσταση παραμένει ακόμα συγκεχυμένη.
Εντούτοις
είναι ορατή η αλλαγή στις διαθέσεις των μοναρχιών του Κόλπου, οι οποίες από την
απόρριψη του Άσαντ πέρασαν πλέον στην αποδοχή του, γεγονός που σίγουρα θα
πρέπει να εκνευρίζει το Ιράν.
Έχοντας
λοιπόν η Μόσχα να αντιμετωπίσει, από τη μια πλευρά, τίς νέες προοπτικές που
δημιουργούνται στην μετά-Τραμπ εποχή για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ενώ,
από την άλλη, η διατήρηση των λεπτών ισορροπιών με τον αραβικό κόσμο (ας
προσθέσουμε εδώ και την Τουρκία) είναι ιδιαίτερα απαιτητική, δεν μπορεί να
παραβλέψει τον παράγοντα «Πατριαρχείο Ιεροσολύμων» και το ρόλο που θα μπορούσε
να παίξει συνεργαζόμενο με το Πατριαρχείο Αντιοχείας.
Έτσι, η
εμμονή της «γ΄ Ρώμης» στην πολιτική αμαυρώσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου
και η υποστήριξη των διασπαστικών επιλογών του πατριάρχου Θεοφίλου θέτουν σε
κίνδυνο, πρώτα από όλα, την ελληνικότητα του ίδιου του
Πατριαρχείου, εφόσον αν αυτό περάσει στα χέρια των Αράβων ορθοδόξων, όπως
συνέβη με το Πατριαρχείο Αντιοχείας, θα διευκολύνει σε πολύ μεγάλο βαθμό την
υλοποίηση των γεωπολιτικών σχεδίων της Μόσχας στην περιοχή της Μ. Ανατολής.
Ο υπογράφων
το παρόν σχόλιο ουδέποτε αμφισβήτησε το απολύτως νόμιμο δικαίωμα του Κρεμλίνου
να προτείνει τη δική του γεωπολιτική agenda.
Εντούτοις
αδυνατεί να κατανοήσει τους λόγους, για τους οποίους το Πατριαρχείο Μόσχας
επιμένει να σύρεται από την κοσμική εξουσία σε περιπέτειες, οι οποίες πολύ
πιθανόν θα έχουν άκρως αρνητικές για αυτό συνέπειες.
Είναι πια
επιτακτική η ανάγκη να συνειδητοποιήσει ο πατριάρχης Ιεροσολύμων ότι, τα
χρηματικά βραβεία που τόσο απλόχερα μοιράζει ο «ρωσικός κόσμος» αποτελούν μια
καλοστημένη παγίδα και σίγουρα θα απαιτήσουν, αν δεν έχουν ήδη αρχίσει να
απαιτούν, μεταξύ άλλων και κάποια συγκεκριμένα ανταλλάγματα.
Ίσως είναι
πιά καιρός η υπεύθυνη για το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων υπηρεσία του Ελληνικού
ΥΠΕΞ να αφαιρέσει από την πόρτα της την ταμπέλα «Do not disturb – Μην
ενοχλείτε» πριν είναι πολύ αργά…
*Ο Theodor Petrov
είναι ανεξάρτητος αρθρογράφος, ειδικός σε θέματα γεωπολιτικής, θρησκείας και
γεωθρησκείας.
