Ένα από τα λίγα πράγματα που σώζουν
τις λεπτές ισορροπίες στην Ουκρανία είναι η πρόνοια του Οικουμενικού Πατριάρχου
Γράφει ο Κώστας Ονισένκο
Κάθε πρωί μικρά παιδιά περνάνε κάτω από το παράθυρό μου για να πάνε στον παιδικό σταθμό που βρίσκεται απέναντι. Αυτό γίνεται λίγο πριν τις 8.00. Μετά, ορισμένες μέρες της εβδομάδας, περνάει μια αυτοκινητοπομπή που μεταφέρει τους νεκρούς του πολέμου. Την ώρα που περνάει, η κυκλοφορία σταματάει, οι πεζοί σταματάνε και ορισμένοι στέκονται στα γόνατα. Αυτοί είναι οι νεκροί της περιοχής που ζω, είναι άνθρωποι που πριν λίγο κυκλοφορούσαν στη γειτονιά. Η πομπή περνάει περίπου στις 10.00. Σε κάθε γειτονιά της χώρας.
Χθες έγινε ένα σοβαρό σκηνικό στην
πόλη Τσερκάσι. Κατά τη διάρκεια της νύχτας άτομα που υποστηρίζουν την
αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας εισέβαλαν σε ιερό ναό για να διώξουν τους
οπαδούς της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (Πατριαρχείου Μόσχας). Οι του
Πατριαρχείου Μόσχας -που περίμεναν μια τέτοια εξέλιξη- είχαν μαζεμένους
μπράβους μέσα στην εκκλησία και ακολούθησαν συγκρούσεις που κράτησαν ώρες.
Κάποια στιγμή το πρωί ο επικεφαλής του
ιερού ναού, υποστηρικτής των Ρώσων, Μητροπολίτης Θεοδόσιος βγήκε και έκανε
δηλώσεις λέγοντας ότι ο προστάτης Αρχάγγελος Μιχαήλ προστάτεψε το ναό. Μετά από
λίγη ώρα, και δεν ξέρω αν ο Αρχάγγελος είχε πάει για ύπνο εκείνη την ώρα, οι
εισβολείς τελικά κατέλαβαν τον ιερό ναό και σήκωσαν μέσα ουκρανική σημαία.
Οι υποστηρικτές της αυτοκέφαλης
Εκκλησίας είχαν στα χέρια τους απόφαση της κοινότητας σχετικά με τη μετάβαση
του ιερού ναού από την δικαιοδοσία του πατριαρχείου Μόσχας στην Ουκρανική
Εκκλησία. Οι άλλοι δεν τη δέχθηκαν - αυτό είναι κάτι που έχει επαναληφθεί εδώ
και χρόνια σε χιλιάδες ιερούς ναούς στην Ουκρανία. Οι Ρώσοι δεν δέχονται καμία
απόφαση ούτε των συνελεύσεων ούτε καν των επίσημων ουκρανικών αρχών (όπως στην
περίπτωση της Λαύρας) και αμέσως μιλάνε για “διώξεις” βάζοντας μπροστά στις
κάμερες γριούλες να ωρύονται και από πίσω φουσκωτούς να δέρνουν.
Ο Μητροπολίτης Θεοδόσιος είναι
υποστηρικτής των Ρώσων εισβολέων - οι αρχές ασφαλείας πραγματοποιούν έρευνες σε
βάρος του (ουκρανικές πηγές κάνουν λόγο για πέντε υποθέσεις) για αντιουκρανική
δράση. Με λίγα λόγια να σας εξηγήσω τι σημαίνει αυτό:
Σε μια χώρα, όπου τα παιδιά πηγαίνουν
στο σχολείο υπό τον φόβο ότι θα τα σκοτώσει πύραυλος, καθημερινά υπάρχουν
δεκάδες νεκροί στρατιώτες στα μέτωπα, η χώρα καταστρέφεται και οι Ρώσοι λένε
ανοιχτά ότι ο στόχος τους είναι να σκοτώσουν όσους περισσότερους Ουκρανούς
μπορούν και στη συνέχεια να καταλάβουν τη χώρα, υπάρχουν ιερείς που
υποστηρίζουν δημόσια τη Ρωσία, τον Πούτιν και το Πατριαρχείο τους. Και λένε στα
κηρύγματά τους: Ο Θεός είναι ένας για όλους, αφού ο Θεός έφερε τον πόλεμο
σημαίνει ότι φταίμε και εμείς, οι Ρώσοι είναι αδέρφια μας και άλλα τέτοια.
Χθες μάθαμε ότι ο Τραμπ είπε πως “ο
Ζελένσκι δεν έπρεπε να επιτρέψει τον πόλεμο να γίνει”. Ο Τραμπ ενοχοποιεί τα
θύματα. Ο φίλος του Τραμπ, δικηγόρος Άμστερνταμ, μιλάει για “διώξεις χριστιανών
στην Ουκρανία” ενώ τα ίδια λέει και η Μαρία Ζαχάροβα και ορισμένοι στην Ελλάδα.
Οι άνθρωποι που τα λένε αυτά είτε δεν καταλαβαίνουν ότι στην Ουκρανία
διεξάγεται ένας τεράστιος πόλεμος για την επιβίωση ενός ολόκληρου λαού ή λένε
ανοησίες για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένα συμφέροντα.
Συγκεκριμένα ο Τραμπ χρησιμοποιεί την
αντιπαράθεση μέσα στο εκκλησιαστικό περιβάλλον της Ουκρανίας για να πλήξει τον
πολιτικό του αντίπαλο. Απευθύνεται σε ένα ακροατήριο στο βάθος των ΗΠΑ, που δεν
έχει ιδέα τι γίνεται στην Ουκρανία, λέγοντας “εκεί διώκονται οι χριστιανοί. Και
για αυτό φταίει ο Μπάιντεν”. Γενικά και αόριστα. Και οι άνθρωποι που δεν ξέρουν
λένε: “Πω πωωω, δεν είναι σωστά πράγματα αυτά, να διώκονται χριστιανοί”. Ποιοι
διώκονται; Πώς διώκονται; Από ποιον διώκονται; Τι συμβαίνει γενικά; Αυτά είναι
ερωτήματα που δεν απαντώνται.
Ο ρωσο-ουκρανός ολιγάρχης Νοβίνσκι
πληρώνει από την τσέπη του τον λομπίστα Ρόμπερτ Άμστερνταμ, ο οποίος
(Άμστερνταμ) χρησιμοποιεί τον μηχανισμό Τραμπ (π.χ. τον Τάκερ Κάρλσον) για να
αμαυρώνει την Ουκρανική Εκκλησία. Και είναι και αυτό ένα ερώτημα προς τον
Τραμπ, το γιατί δηλαδή ο μηχανισμός του στηρίζει έμπρακτα τα φιλο-ρωσικά
συμφέροντα στην Ουκρανία.
Προφανώς όμως οι εικόνες που είδαμε
χθες στο Τσερκάσι δεν είναι ωραίες εικόνες. Ποιος φταίει όμως; Πολλοί άνθρωποι
κατά τη διάρκεια πολλών ετών. Θεωρώ ωστόσο ότι υπάρχει ένα άτομο που φταίει
κατεξοχήν και αυτό το άτομο είναι ο Μητροπολίτης Ονούφριος της εν Ουκρανία
ρωσικής Εκκλησίας. Αυτός προκάλεσε το συγκεκριμένο χάος και -πιστεύω- το
προκάλεσε σκόπιμα.
Το εκκλησιαστικό θέμα στην Ουκρανία
λύθηκε θεσμικά το 2018. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ακολουθώντας όλους τους
προβλεπόμενους Κανόνες και με τις εξουσίες που έχει, παραχώρησε αυτοκεφαλία
στην Ουκρανική Εκκλησία. Οι περισσότεροι Ρώσοι ιεράρχες στην Ουκρανία δεν
προσχώρησαν σε αυτή τη διαδικασία, πρώτον επειδή τους το απαγόρευσε η Μόσχα και
δεύτερον επειδή πίστευαν ότι σε βάθος χρόνου θα τα “μπουρδουκλώσουν” και θα
πάρουν αυτά που θέλουν με πιέσεις από διάφορες κατευθύνσεις, μηχανορραφίες και
κατά παράβαση των εκκλησιαστικών Κανόνων.
Και ίσως και να τα είχαν καταφέρει, αν
ο Πούτιν, με την έμπρακτη στήριξη του ρώσου πατριάρχη Κύριλλου, δεν είχε
εισβάλει στην Ουκρανία και δεν είχε αρχίσει να σκοτώνει αδιάκριτα άντρες, γυναίκες
και παιδιά.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να κάνουμε
μια παρένθεση: Αν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, με τη σοφία και τη
γνώση που έχει, δεν είχε προχωρήσει στην παραχώρηση του Τόμου Αυτοκεφαλίας το
2018, σήμερα δεν θα βλέπαμε αυτό το τσίρκο που είδαμε στο Τσερκάσι αλλά θα
βλέπαμε ποτάμια αίματος στους ιερούς ναούς. Ο Βαρθολομαίος είδε αυτό που θα
συμβεί και έκανε το μόνο σωστό πράγμα που έπρεπε να κάνει. Επειδή είναι σοφός
ηγέτης που παρίσταται σε τέσσερις διαστάσεις, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου.
Κλείνει η παρένθεση.
Τότε λοιπόν, που οι Ρώσοι ξεκίνησαν να
βομβαρδίζουν τις ουκρανικές πόλεις οι Ρώσοι παπάδες στην Ουκρανία κατάλαβαν ότι
κάπου εδώ τελειώνουν οι δικαιοδοσίες τους σε αυτή τη χώρα και πρέπει είτε να
ενταχθούν στην νόμιμη Εκκλησία είτε να πάρουν τα μπογαλάκια τους και να πάνε
στη Μόσχα. Ορισμένοι έκαναν το ένα, ορισμένοι το άλλο.
Ο Ονούφριος, που έχει την ευθύνη για
το ποίμνιό του, υποστήριξε ότι “έκοψε τους δεσμούς με τη Μόσχα”. Αυτό ήταν ψέμα
για πολλούς λόγους. Και, επειδή κατάλαβε ότι το ψέμα του δεν έπεισε κανέναν και
προκειμένου να αποφύγει τη δίκαιη οργή του λαού, άρχισε κρυφά να στέλνει
απεσταλμένους στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ζητώντας κάποιου είδους
“διαπραγματεύσεις”. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο άνοιξε τις πόρτες του διαλόγου,
όπως θα έκανε με όλα τα παιδιά του, και περίμενε να δει τι θα κάνει ο
Ονούφριος. Αλλά ο Ονούφριος δεν κάνει τίποτα. Δεν κάνει ούτε το πιο απλό που
είναι υποχρεωμένος να κάνει - να μνημονεύει δηλαδή τον Οικουμενικό Πατριάρχη
κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας.
Και ο Ονούφριος θεωρεί ότι μπορεί να
παίζει παιχνιδάκια με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να τραβάει τον χρόνο
περιμένοντας ότι θα γίνει κάτι σε πολιτικό επίπεδο που θα αλλάξει τις
ισορροπίες. Τι άραγε; Ότι -για παράδειγμα- η Ουκρανία θα χάσει τον πόλεμο. Αυτό
θα ήταν μια καλή εξέλιξη για τον Ονούφριο. Αλλά, αν το Οικουμενικό Πατριαρχείο
-που όπως σας είπα ζει σε τέσσερις διαστάσεις- έχει τον χρόνο να περιμένει, η
ουκρανική κοινωνία είναι πιο δυναμική όπως και οι εξελίξεις είναι πιο
δυναμικές. Για την ουκρανική κοινωνία το θέμα της ρωσικής Εκκλησίας δεν είναι
εκκλησιαστικό αλλά πολιτικό.
Προφανώς αυτό που έγινε στο Τσερκάσι
χθες είναι πολύ κακό. Προφανώς η Ουκρανική Εκκλησία (αυτοκέφαλη) έχει τεράστια
ευθύνη για τις εικόνες που είδαμε. Θα πρέπει να μάθει να συγκρατεί τους
θερμοκέφαλος οπαδούς της και κυρίως τους φιλόδοξους ιεράρχες της. Αν θέλουν
ιερό ναό, μπορούν να μαζέψουν λεφτά να το φτιάξουν. Ή δεν χάθηκε ο κόσμος να
κάνουν Λειτουργία και σε καλύβα, πόλεμος γίνεται στη χώρα, δεν έχουν όλοι τον
χαβά των φιλόδοξων ιεραρχών που θέλουν σώνει και καλά λούσα και κτιριάρες. Την
ώρα που άλλοι ιερείς της αυτοκέφαλης Εκκλησίας είναι στο μέτωπο και συμπαρίστανται
στους στρατιώτες - άλλοι αμαυρώνουν τον αγώνα του ουκρανικού λαού κάνοντας ντου
σε ιερούς ναούς.
Προφανώς ακόμα πιο μεγάλη ευθύνη έχουν
οι τοπικές αρχές, που ήρθαν -σαν το ιππικό στις παλιές ταινίες- εκ των υστέρων
για να καταγράψουν τις συνέπειες και να βρουν τους ενόχους. Και δεν έχουμε δει
-εγώ τουλάχιστον δεν είδα- δηλώσεις των επίσημων αρχών επί τους θέματος. Όταν
το κράτος έχει μπει μεσάζοντας στα εκκλησιαστικά θέματα, ας έχει τα κότσια και
να αναλάβει τις ευθύνες για τις συνέπειες.
Αλλά ο κυρίως υπεύθυνος αυτής της
κατάστασης είναι ο Ονούφριος, ο οποίος τραβάει τα πράγματα στις άκρες,
περιμένοντας κάποιον να κάνει το λάθος και να μπουκάρει σε έναν ιερό ναό με
όπλο. Προκειμένου μετά να πάει στις ΗΠΑ και να κλαφτεί για “καταπίεση
θρησκευτικών ελευθεριών”, προκειμένου ο καλός κύριος Τραμπ να πάρει τον
Ζελένσκι και να του πει ότι θα μπλοκάρει τη στρατιωτική βοήθεια αν δεν αφήσετε
τον Ονούφριο να κάνει ό,τι θέλει.
Και ένα από τα λίγα πράγματα που
σώζουν τις λεπτές ισορροπίες στην Ουκρανία είναι η πρόνοια του Βαρθολομαίου και
η αγάπη του για αυτή τη χώρα και τους πιστούς της.
