Απόσπασμα από συνέντευξη
του Μητροπολίτη Μακάριου (Μαλέτιτς)
στους δημοσιογράφους Tatiana Derkatch και Dmytro Horyevoy.
Απόδοση στα ελληνικά: Αλέξανδρος
Ρωμηόπουλος.
Ο Μητροπολίτης Μακάριος
(Μαλέτιτς) ήταν Προκαθήμενος της μίας από τις δύο Εκκλησίες (σ.σ. της λεγόμενης «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης
Ορθόδοξης Εκκλησίας»), οι οποίες εξ ολοκλήρου εντάχθηκαν στην Ορθόδοξη
Εκκλησία της Ουκρανίας. Αν και επικεφαλής εκκλησιαστικού οργανισμού,
παραιτήθηκε από τις προσωπικές φιλοδοξίες και δεν προσπάθησε να πάρει το
πάπλωμα της εξουσίας πάνω του. Στη συνέντευξη αυτή, ο Μητροπολίτης Μακάριος
μιλάει για την τρέχουσα κατάσταση στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, για τις
προσχωρήσεις των ενοριών του Πατριαρχείου Μόσχας, για τον ρόλο των ξένων
διπλωματών στη διαδικασία της αυτοκεφαλίας, για τις εικασίες γύρω από τις
χειροτονίες στο χώρο της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας» και για
ορισμένες λεπτομέρειες από το παρασκήνιο της Ενωτικής Συνόδου.
Α. Σχετικά
με την εσωτερική ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και τις
προσχωρήσεις ενοριών
TATIANA DERKATCH: Πώς εκτιμάτε τώρα εσείς τη διαδικασία της
σταθεροποιήσεως της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας; Υπάρχουν συγκρούσεις ή
εξελίσσεται ομαλά η όλη διαδικασία; Συνεχίζεται η διαδικασία της ενοποιήσεως ή
μήπως όλα έχουν παγώσει;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Η σταθεροποίηση της
Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας βρίσκεται ακόμη εν εξελίξει. Χάρη στην Αυτού
Θειοτάτη Παναγιότητα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, και την περί Αυτόν
Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η Ορθόδοξη Εκκλησία της
Ουκρανίας συγκροτήθηκε ως αποτέλεσμα της ενώσεως των δύο Εκκλησιών - της
«Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας-Πατριαρχείο Κιέβου» και της «Ουκρανικής
Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας»- ενώ προσήλθαν στην ένωση αυτή και οι
Μητροπολίτες Συμεών και Αλέξανδρος από την «Ουκρανική Ορθόδοξη
Εκκλησία-Πατριαρχείο Μόσχας». Εάν δεν ήταν αποτελεσματική η ένωση των δύο
Εκκλησιών και δεν υπήρχε η ευλογία και η απόφαση του Παναγιωτάτου Οικουμενικού
Πατριάρχου για την αναγνώριση της τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας,
ίσως δεν θα είχε επιτευχθεί η ένωση. Θα εξηγήσω γιατί: Διότι ο Πατριάρχης
Φιλάρετος ποτέ δεν θα συμφωνούσε σε καμία άλλη ονομασία πλην του «Πατριαρχείου
Κιέβου».
Θεωρώ ότι ο διαμοιρασμός των πιστών ανάμεσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία της
Ουκρανίας και στην «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία-Πατριαρχείο Μόσχας» είναι ένα
φαινόμενο προσωρινό. Δεν θα έλεγα ότι υπάρχει καν αυτός ο διαμοιρασμός. Υπάρχει
ένα 75% των Ουκρανών που έχουν αποφασίσει πού θέλουν να ανήκουν και επιθυμούν
να υπάρχει η τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά περιμένουν. Τους κρατούν σε αναμονή
διάφορες ρωσικές συκοφαντίες και ανοησίες. Τους κρατούν σε αναμονή οι κληρικοί.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας δεν πρέπει να αναλίσκεται στην προσπάθεια για
προσέλκυση ενοριών, αλλά να δουλεύει, να συναντά τους κληρικούς και όλα θα πάνε
καλά.
TATIANA DERKATCH: Μήπως εδώ η ίδια η τεχνική δεν είναι ορθή; Όταν συναθροίζεται
η ενορία και αποφασίζει να προσχωρήσει στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας,
ξεκινάει η προβλεπόμενη νομική διαδικασία, εν συνεχεία επέρχεται η σύγκρουση με
τον ιερέα-εφημέριο και η κοινότητα διχάζεται και ξεκινούν οι φασαρίες… Μήπως
πρέπει να αλλάξει κάτι ριζικά; Δηλαδή, πρώτα να γίνονται κάποιες
διαπραγματεύσεις;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Εγώ νομίζω ότι αυτό δεν
είναι σωστό. Στη Σύνοδο έχω πει στον Μακαριώτατο κ. Επιφάνιο και στους
συνοδικούς Ιεράρχες ότι δεν χρειάζεται να ενεργούμε μέσω οποιουδήποτε για να
διχάζουμε τις ενορίες. Εμείς πρέπει να εργαστούμε με τέτοιο τρόπο με τους
κληρικούς ώστε να κινούμαστε προς την ενότητα. Αυτό θα είναι ένα πλήγμα για τη
Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Και μια τέτοια προσπάθεια πρέπει να είναι ειλικρινής
και ανοικτή.
TATIANA DERKATCH: Αλλά κάτι κάνει απρόθυμους τους κληρικούς του
Πατριαρχείου Μόσχας. Μήπως είναι ο φόβος για τον επίσκοπό τους; Μήπως υπάρχει
κάποιου είδους οικονομικής εξάρτησης;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Φέρνω στη μνήμη μου το
έτος 1989. Στην πρώτη συνάντηση που είχε κανονίσει ο ιερέας Ιωάννης Πασούλια
παραβρέθηκανπερίπου 15 ιερείς (σ.σ. ο
Ιωάννης Πασούλια και ο Βλαδίμηρος Γιαρέμα ήταν εφημέριοι της ενορίας Πέτρου και
Παύλου στην πόλη Λβιβ, που ήταν η πρώτη που ανακοίνωσε την αποχώρησή της από τη
Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και την προσχώρησή της στην αναγεννημένη «Ουκρανική
Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία»). Και τότε ο μιτροφόρος Πρωθιερέας Βλαδίμηρος
Γιαρέμα (σ.σ. ο μεταγενέστερος Πατριάρχης
Δημήτριος της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας») είπε: «Εγώ
έκανα το πρώτο βήμα με την ενορία των Αγίων Πέτρου και Παύλου αλλά τώρα πρέπει
να με υποστηρίξετε και εσείς για να έχουμε αποτέλεσμα». Από τους 15 ιερείς
υπέγραψαν τελικά 6. Και συνέβη το εξής. Ένας από τους ιερείς πήρε το στυλό για
να υπογράψει και ο άλλος του το άρπαξε από το χέρι λέγοντάς του: «Μην το κάνεις
αυτό!». Μετά οι άλλοι πήγαν στους 6 αυτούς ιερείς που ήταν έτοιμοι ναυπογράψουν
την προσχώρησή τους στην «Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία» και τους
είπαν: «Μην το κάνετε αυτό!». Το είδα και με τα μάτια μου και οι άλλοι ιερείς
μου τα είπαν.
Αλλά αυτό ήταν η Ρωσική Εκκλησία! Και τώρα υπάρχει η τοπική Ανεξάρτητη
Εκκλησία. Και όπως γνωρίζετε, στην πολιτική, και ιδιαίτερα στην Εκκλησία,
υπάρχουν πολύ λίγοι τολμηροί άνθρωποι - και αυτό είναι μια τραγωδία της
Ουκρανίας.
TATIANA DERKATCH: Μήπως τότε είναι προτιμότερο να μην βιαζόμαστε να
κάνουμε καινούρια καταστατικά (σ.σ. των ενοριών, μετά την αλλαγή δικαιοδοσίας),
αλλά πρώτα να φτάνουμε σε μια συμφωνία, οπότε δεν θα υπάρχει αφορμή για τους
επισκόπους του Πατριαρχείου Μόσχας να κουβαλάνε«αλεξιπτωτιστές»-μπράβους (σ.σ.
μισθοφόροι της Ρωσικής Εκκλησίας οι οποίοι επιστρατεύονται για να δημιουργούν
φασαρίες στις συνελεύσεις των ενοριών, όταν αυτές καλούνται να αποφασίσουν για
την προσχώρησή τους στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας); Δηλαδή, εάν όλη η
ενορία είναι υπέρ της προσχώρησης στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, αλλά ο
εφημέριος λέει: «Λοιπόν, τελείωσε, δεν μπορώ να είμαι μαζί σας. Να φύγετε και
να κάνετε καινούριο καταστατικό» (σ.σ. δηλαδή άλλη ενορία). Τότε έχουμε ένα
πρόβλημα: Ξεκινήσαμε τις προσχωρήσεις των ενοριών με μια τακτική κεραυνοβόλου
πολέμου, οπότε προέκυψαν αυτές οι συγκρούσεις.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Αυτό είναι λάθος. Εγώ θα
συμβούλευα αυτούς που το έκαναν να μην το κάνουν πλέον. Και να δουλέψουμε όχι
μόνο με τους ιερείς, αλλά και με τους επισκόπους. Αλλά εδώ πρέπει να νικήσουμε
την υπερηφάνειά μας. Εμείς οι κληρικοί δεν πρέπει να έχουμε υπερηφάνεια, αλλά
δυστυχώς υπάρχει και έχει μεγάλη επίδραση πάνω μας. Αν και προς το παρόν αυτό (σ.σ. δηλαδή οι επαφές με κληρικούς του
Πατριαρχείου Μόσχας) δεν έχει φέρει καρπούς, ωστόσο μπορεί να φέρει.
Εγώ με τον Σωφρόνιο έχω συναντηθεί πολλές φορές… (σ.σ. εννοεί τον Μητροπολίτη Τσερκάσι Σωφρόνιο, ιεράρχη του
Πατριαρχείου Μόσχας, ο οποίος είχε ταχθεί κατ’ αρχήν υπέρ της Αυτοκεφαλίας,
αλλά τελικά δεν συμμετείχε στην Ενωτική Σύνοδο)
TATIANA DERKATCH: Και πώς εσείς εκτιμάτε την προσήλωσή του στην ιδέα
της αυτοκεφαλίας; Είναι προσποιητή ή ειλικρινής; Και τι τον κατέστησε
διστακτικό προσωπικά; Ο Φιλάρετος; Αλλά ο Φιλάρετος πλέον δεν παίζει ρόλο ως
παράγοντας.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Νομίζω ότι ίσως ακόμη
περιμένει. Διότι, η καρέκλα του Πατριάρχη Φιλάρετου υπάρχει ακόμη στη Σύνοδο… (σ.σ. χαμόγελα). Αλλά εγώ έχω μιλήσει
και με άλλους αρχιερείς (σ.σ. της
«Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» του Πατριαρχείου Μόσχας). Δεν είμαι
εγωιστής και μου αρέσει η συνομιλία μαζί τους και το ότι είναι ανοικτοί στο
διάλογο. Και θεωρώ ότι όλα θα εξομαλυνθούν, όλα θα μπουν στη θέση τους στην
τοπική Εκκλησία της Ουκρανίας. Και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έχουμε
μια σχετική ανάπαυλα.
TATIANA DERKATCH: Είναι αυτό φυσιολογικό;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι, είναι. Δεν πρέπει
να πούμε ότι τα πάντα σταμάτησαν. Θα συνεχιστούν. Το νιώθω. Όπως το ένιωθα το
1989, όταν υπέγραψα μαζί με άλλους 5 ιερείς (σ.σ.
ήταν ο ένας από τους 6 ιερείς που υπέγραψαν τότε την μετάβαση από τη Ρωσική
Ορθόδοξη Εκκλησία στην «Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία»). Η
συνείδησή μου τότε μου είπε ότι αυτό δεν είναι τυχαίο, ότι θα ζήσω για να δω
την Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Δεν γνώριζα ότι θα γινόμουν επίσκοπος και
προκαθήμενος. Δεν το γνώριζα και δεν το περίμενα.
TATIANA DERKATCH: Αναφερθήκαμε ήδη στον ρόλο του Φιλάρετου. Συνιστά
απειλή για την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Εγώ νομίζω ότι ο πρώην
Πατριάρχης Φιλάρετος δεν θα καταφέρει να προκαλέσει σχίσμα στην Ορθόδοξη
Εκκλησία της Ουκρανίας. Δεν είναι το 1992, όταν πιστευόταν ότι αυτός είναι θύμα
της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Από τη μία πλευρά, υπήρχε ένας μεγάλος πρώην
ιδεολόγος του κομμουνιστικού κόμματος, ο πρώτος Πρόεδρος (σ.σ. της ανεξάρτητης Ουκρανίας) Λεονίντ Κραβτσούκ. Εάν δεν υπήρχε
η υποστήριξή του, ίσως δεν θα είχε συμβεί τίποτα με τον Φιλάρετο. Από την άλλη,
ήταν οι συγκρούσεις μέσα στην ίδια την «Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη
Εκκλησία». Οι ιερείς είχαν κουραστεί από αυτές τις συγκρούσεις. Και αυτές ήταν
υπαρκτές, δεν μπορούμε να το κρύψουμε (σ.σ.
αυτό συνέβαλε στο να αποχωρούν ιερείς από την «Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη
Εκκλησία» και να προσχωρούν στο «Πατριαρχείο Κιέβου» του Φιλάρετου). Αλλά
σήμερα, οι επίσκοποι, ο κλήρος και η ουκρανική κοινωνία προσπαθούν ήδη να
δημιουργήσουν μια ενιαία και ισχυρή τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία πρέπει να
ακολουθήσει το δρόμο της σταθερότητας και της ανάπτυξης.
TATIANA DERKATCH: Αλλά από τη στιγμή που υπάρχουν δύο παράλληλες
δικαιοδοσίες, είναι αυτό εντάξει για την ώρα;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι, είναι
εντάξει.Νωρίτερα ρωτήσατε για τον διαμερισμό των ενοριών. Εγώ νομίζω ότι δεν
υπάρχει κανένας διαμερισμός. Και είπα ότι, όπως μας δείχνουν οι στατιστικές, το
75% των Ουκρανών ήταν υπέρ του Τόμου και της αναγνώρισης της νέας Εκκλησίας.
Ίσως και περισσότεροι. Πρόκειται για πιστούς που ανήκουν και στην Ορθόδοξη
Εκκλησία της Ουκρανίας και στην «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία-Πατριαρχείο
Μόσχας». Αλλά, επαναλαμβάνω, υπάρχει αναμονή. Και υπάρχουν εκείνοι που ήδη
έχουν αποφασίσει (σ.σ. να ενταχθούν στην
Αυτοκέφαλη Εκκλησία). Και θεωρώ ότι εάν η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας
προχωρήσει με ενότητα και δεν δημιουργηθούν συγκρούσεις, θα έχουμε αποτέλεσμα.
TATIANA DERKATCH: Δηλαδή, ο παράγων Φιλάρετος αποτελεί ήδη παρελθόν;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Δεν πρόκειται να γίνει
τίποτα πλέον με αυτόν.
DMYTRO HORYEVOY: Ο Σεβασμιώτατος Φιλάρετος κατηγορείται από ορισμένους
επειδή φοράει το πατριαρχικό κουκούλι, επειδή ονομάζει τον εαυτό του Πατριάρχη
και επειδή ακόμη λειτουργεί με δύο εγκόλπια. Έχω δει φωτογραφίες από
λειτουργίες, εσείς λειτουργείτε με ένα εγκόλπιο και ένα σταυρό. Ήταν αυτό κάτι
που σας απαιτήθηκε;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Εγώ προσωπικά το είπα
στη Σύνοδο: «Αγιώτατε! Όταν εμείς ήμασταν Προκαθήμενοι Εκκλησιών, αν και εγώ
δεν μπορώ να συγκρίνω τον εαυτό μου μαζί σας, το έκανα αυτό (σ.σ. δηλαδή φορούσε και εκείνος δύο
εγκόλπια, προνόμιο μόνο των Προκαθημένων των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών). Ούτε η
Σύνοδος μου το ζήτησε αυτό ούτε ο νέος Προκαθήμενος, το έκανα από μόνος μου.
Μετά την Ενωτική Σύνοδο, στην πρώτη θεία λειτουργία, επέστρεψα το ένα εγκόλπιο
και έγινα ένας απλός επίσκοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Γιατί
εσείς δεν μπορείτε τώρα να κάνετε το ίδιο; Να φορέσετε ένα απλό μητροπολιτικό
κουκούλι και να γίνετε ένας καλός σύμβουλος του μαθητή σας. Γιατί; πείτε μου».
Ο Φιλάρετος με κοίταξε και μου απάντησε με μια ρωσική παροιμία, υπονοώντας ότι
δεν είμαστε ίσοι. Του απάντησα ότι ο ανώτερος δεν είναι ανώτερος, αν δεν έχει
περισσότερη ταπεινοφροσύνη.
TATIANA DERKATCH: Και γιατί εσείς για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν
δώσατε για εκκαθάριση τον Καταστατικό Χάρτη της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης
Ορθόδοξης Εκκλησίας» (σ.σ. Ο Μακάριος διέλυσε οριστικά το νομικό πρόσωπο
της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης
Εκκλησίας» τον Ιούλιο του 2019, 7 μήνες μετά την χορήγηση του Τόμου της
Αυτοκεφαλίας); Μήπως και αυτό είχε να κάνει με τον Φιλάρετο; Με κάποιες
επιφυλάξεις, με έλλειψη εμπιστοσύνης;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι. Είχα ήδη
διαπιστώσει αυτή την έλλειψη εμπιστοσύνης. Ήταν ολοφάνερο ότι ο πρώην
Πατριάρχης Φιλάρετος προέβαλε αρκετές απαιτήσεις πριν από την Ενωτική Σύνοδο
της 15ης Δεκεμβρίου 2018. Μαζί με τους επισκόπους του δεν έδειξαν σπουδή να
προσέλθουν στη Σύνοδο. Και προσήλθαν μόνο μετά από τρεις ώρες -δεν το είπαν,
αλλά έτσι έγινε- μόνο αφού εκπληρώθηκαν όλες οι απαιτήσεις του Φιλάρετου. Μόνο
τότε συνειδητοποίησα ότι ο Φιλάρετος είχε την επιθυμία να ακυρώσει την Ενωτική
Σύνοδο, καθώς και την επιθυμία να βρεθεί κάποιος που θα μπορούσε να κατηγορηθεί
γι’ αυτό. Αυτός ήταν ο στόχος, δεν υπήρχε άλλος.
Β. Σχετικά
με την υποστήριξη της Αυτοκεφαλίας από ξένους διπλωμάτες
DMYTRO HORYEVOY: Είναι γνωστό ότι τα θρησκευτικά ζητήματα δεν
υφίστανται ανεξάρτητα από την πολιτική. Διασταυρώνονται με την πολιτική, με τον
ένα ή τον άλλο τρόπο. Και η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία κατηγόρησε πολύ έντονα τον
Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ότι είναι πράκτορας του Υπουργείου Εξωτερικών
των ΗΠΑ, ότι εξαρτάται από τις ΗΠΑ και ούτω καθεξής. Σε μία συνέντευξή
σαςείπατε ότι διπλωμάτες από τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία και τη
Γερμανία ασχολήθηκαν με το ζήτημα της Αυτοκεφαλίας μας. Ωστόσο, τα λόγια σας
διαστρεβλώθηκαν από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και τα Ρωσικά ΜΜΕ και
παρουσιάσθηκαν ότι (είπατε πως) χωρίς τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους δεν
θα υπήρχε καν η Αυτοκεφαλία μας, ότι ήταν δικό τους σχέδιο. Τι πραγματικά
εννούσατε σε εκείνη τη συνέντευξη;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Πολλή λάσπη έχουν ρίξει
στην Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, και την
Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αυτό είναι γνωστό όχι μόνο
στην Ουκρανία, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Εγώ εξέφρασα την χαρά και την
ικανοποίησή μου διότι οι διπλωμάτες των μεγάλων κρατών του κόσμου επέδειξαν
ενδιαφέρον όχι μόνο για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανίας, εφαρμόζοντας
κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά και για την πνευματική ζωή του πιστού και
ευλαβούς ουκρανικού λαού.
TATIANA DERKATCH: Δηλαδή, έλαβαν υπόψη τον θρησκευτικό παράγοντα στην
εργασία τους;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι. Ενδιαφέρθηκαν να
ακούσουν από εμένα, ως Προκαθήμενο της πρώην «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης
Εκκλησίας», την άποψή μου. Είμαστε έτοιμοι να λάβουμε τον Τόμο και την
αναγνώριση από την Οικουμενική Ορθοδοξία; Είμαστε έτοιμοι να ενωθούμε; Εγώ τους
απάντησα ότι είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό. Και αυτό δεν ήταν μόνο η προσωπική μου
άποψη. Πολλές φορές είχαμε συναντηθεί και συνομιλήσει με επισκόπους και
κληρικούς. Ωστόσο, δεν υπήρξε καμία επιρροή των μεγάλων κρατών στην απόφαση της
Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος. Πρόκειται για ανοησία, την οποία η ρωσική
προπαγάνδα προσπαθεί να διαδώσει σε όλο τον κόσμο. Κατά τις συνομιλίες μου με
διπλωμάτες δεν άκουσα ούτε μία λέξη για τυχόν προσπάθειες να επηρεάσουν τον
Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
DMYTRO HORYEVOY: Αλλά χωρίς τη θέληση του λαού, χωρίς το Θέλημα του
Θεού, ό,τι κι αν έκαναν οι διπλωμάτες, τίποτα δεν θα γινόταν.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι. Γιατί το έκανε αυτό
ο Οικουμενικός Πατριάρχης; Επειδή αυτό ήταν η επιθυμία των πιστών. Γιατί εγώ
επί 10 ἐτη μνημόνευα τον Οικουμενικό Πατριάρχη; (σ.σ. Με συνοδική απόφασή της το έτος 2010 η «Ουκρανική Αυτοκέφαλη
Ορθόδοξη Εκκλησία» όρισε ότι θα μνημονεύεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ως
έκφραση της διακαούς επιθυμίας της για την κανονική απονομή καθεστώτος
Αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Εκκλησία της Ουκρανίας και
μέχρι αυτή η επιθυμία να εκπληρωθεί).
TATIANA DERKATCH: Δηλαδή, αυτή η επιθυμία είχε ωριμάσει για μεγάλο
χρονικό διάστημα;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Εγώ προσέτρεξα στην
επιθυμία των πιστών. Οι ιερείς και ο λαός το ήθελαν. Μόνο στην επαρχία Λβιβ
ήταν 370 ενορίες. Και ακόμη οι επαρχίες της Ρίβνε, του Βολύν, της Ταυρίας.
Παρεμπιπτόντως, στην τελευταία, 60 χιλιόμετρα από την κατεχόμενη Κριμαία, στην
πόλη Καλαντσάκ βρίσκεται η κοινότητά μας, όπου μνημονευόταν ο Οικουμενικός
Πατριάρχης Βαρθολομαίος (σ.σ. εννοεί ότι
οι ενορίες της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας» σε όλη την Ουκρανία
ήθελαν να ενταχθούν στην ενιαία κανονική Εκκλησία που θα λάμβανε τον Τόμο από
το Οικουμενικό Πατριαρχείο).
TATIANA DERKATCH: Δηλαδή, οι διπλωμάτες απλά έπρεπε να καταλάβουν ότι
αυτό δεν ήταν ένα περιθωριακό έργο που θα έφερνε μια ασταθή κατάσταση;
DMYTRO HORYEVOY: Ότι ήταν μια απαίτηση από κάτω, από το λαό;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ήθελαν να είναι σίγουροι
αν εμείς το θέλουμε αυτό και αν το έχουμε ανάγκη. Ότι δεν είναι κάποιο σχέδιο
που εκπονήθηκε από κυβερνητικούς παράγοντες
(σ.σ. δηλαδή χωρίς να υπάρχει λαϊκή απαίτηση για την Αυτοκεφαλία).
TATIANA DERKATCH: Και κατάλαβαν ότι αυτό δεν ήταν ένα πολιτικό σχέδιο
της εξουσίας;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Είδαν την ειλικρίνειά
μας, μερικές φορές ακόμη και με δάκρυα στα μάτια τους, και κατάλαβαν ότι εμείς
το έχουμε ανάγκη και το θέλουμε πραγματικά.
Γ. Σχετικά
με τις χειροτονίες των Επισκόπων της Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας
DMYTRO HORYEVOY: Αλλά και οι Ρώσοι διπλωμάτες συχνά ταξίδευαν στις
τοπικές Εκκλησίες, λέγοντας ότι δεν πρέπει να δοθεί ο Τόμος και προσπαθώντας με
κάθε δυνατό τρόπο να αποτρέψουν την Αυτοκεφαλία.
TATIANA DERKATCH: Πήγαν μέχρι και στη
Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, παρεμβαίνοντας στις εσωτερικές υποθέσεις μιας
άλλης τοπικής Εκκλησίας, αλλά γι’ αυτό σωπαίνουν (σ.σ. βλ. σχετικά εδώ: http://www.ippo.ru/news/article/sergey-gavrilov-prinyal-uchastie-v-zasedanii-svyas-404354).
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι, όντως έχουν
παρέμβει. Εγώ έχω μια ενδιαφέρουσα επιστολή, για την οποία θα σας πω. Το 1993
ακόμη, ένας από τους επισκόπους της Λβιβ προσπαθούσε να κάνει τη Γαλικία μια
ξεχωριστή Μητρόπολη, τη Μητρόπολη Γαλικίας...
TATIANA DERKATCH: Του Πατριαρχείου Μόσχας?
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι.
TATIANA DERKATCH: Δηλαδή, ανέπτυξαν αυτό το σχέδιο στα σοβαρά; Για
αυτούς δεν υπήρχε καν πρόβλημα με τις χειροτονίες;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Το 2011 προσπάθησαν πολύ
ενεργά να καταστρώσουν μια απάτη. Μερικοί επίσκοποι μου πρότειναν να πάω υπό τη
δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας. Αλλά τους είπα: «Να πάτε εσείς! Ας δούμε
πόσοι θα σας ακολουθήσουν». Και μου απάντησαν: «Δεν θα μας πάρουν χωρίς εσένα» (σ.σ. γέλια…).
DMYTRO HORYEVOY: Δηλαδή, ήταν διατεθειμένοι να σας δεχθούν χωρίς όρους
και χωρίς αναχειροτονίες;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι, χωρίς
αναχειροτονίες. Και μάλιστα υποσχέθηκαν ότι όλες οι ρωσικές ενορίες της
Γαλικίας θα παραχωρούνταν σε εμάς.
DMYTRO HORYEVOY: Δηλαδή, μολονότι δημόσια έλεγαν στους πιστούς ότι
είστε σχισματικοί, ότι δεν έχετε Χάρη, οι ίδιοι σας έγραφαν μυστικά ότι
αναγνωρίζουν τις χειροτονίες;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι. Και, εάν χρειαστεί,
εγώ θα δώσω αυτή την επιστολή στη δημοσιότητα.
DMYTRO HORYEVOY: Ιχνηλατήσαμε τη γραμμή των χειροτονιών. Εσάς σας
χειροτόνησαν ο Πατριάρχης Δημήτριος, ο επίσκοπος Ιγκόρ Ισιτσένκο και ο
Μητροπολίτης Μεθόδιος. Σωστά;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι.
DMYTRO HORYEVOY: Οπότε, τον Πατριάρχη Δημήτριο χειροτόνησε ο επίσκοπος
Πέτρος (Πετρούς) και τον Πέτρο ο Αντώνιος (Μασέντιτς). Και όλα καταλήγουν στους
επισκόπους Ιωάννη (Μπονταρτσούκ) και τον αδελφό του Βασίλειο.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Υπάρχουν τρεις γραμμές
διαδοχής. Η μία από το Μητροπολίτη Ιωάννη (Μπονταρτσούκ). Η δεύτερη από τον
Πατριάρχη Μστισλάβ (Σκρίπνικ). Η τρίτη από τον πρώην Πατριάρχη Φιλάρετο μέσω
της δεύτερης αναχειροτονίας της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας». Ο
Πολύκαρπος (Παχολιούκ) χειροτονήθηκε από τον Πατριάρχη Μστισλάβ και από τον
Αντώνιο (Φιάλκο).
DMYTRO HORYEVOY: Θα ήταν ενδιαφέρον να γίνει μια ξεχωριστή εργασία για
όλες αυτές τις γραμμές των χειροτονιών, διότι υπάρχουν πολλές συκοφαντίες.
Πρώτα απ’ όλα, όσον αφορά τον Βικέντιο Τσεκάλιν. Θεωρείται ότι αυτός είχε
χειροτονηθεί επίσκοπος στη λεγόμενη «Εκκλησία των Κατακομβών» και την
χειροτονία έκαμαν ένας ενεργός τότε επίσκοπος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας
και ένας επίσκοπος της «Εκκλησίας των Κατακομβών», ο οποίος ήταν σε κοινωνία με
την ROCOR. Η ROCOR αργότερα αναγνωρίστηκε, δηλαδή είχαν αποστολική διαδοχή, και
τοιουτοτρόπως ο Τσεκάλιν είχε αποστολική διαδοχή και τελικά χειροτονία ως
επίσκοπος. Αλλά δεν υπάρχουν κάποια αποδεικτικά έγγραφα ή κάποιο γράμμα για την
χειροτονία του. Ο ίδιος έλεγε ότι η KGB, κατά τη διάρκεια μιας έρευνας, του πήρε
όλα τα έγγραφα που αποδείκνυαν τη χειροτονία του.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Απαντώντας σε αυτές τις
συκοφαντίες, θέλω να πω ότι ο επίσκοπος Βικέντιος Τσεκάλιν δεν είναι και δεν
ήταν ποτέ ο κύριος πνευματικός ηγέτης της «Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης
Εκκλησίας». Ναι, είχε λάβει μέρος σε μερικές χειροτονίες επισκόπων κατά τη
δεκαετία του 1990, ως τρίτος επίσκοπος. Υπάρχει η μαρτυρία του επισκόπου
Βασιλείου Μπονταρτσούκ ότι στη χειροτονία του συμμετείχε ο Βαρλαάμ Ιλιουσένκο,
Αρχιεπίσκοπος τότε Συμφερουπόλεως και Κριμαίας, αλλά δεν υπέγραψε τα
χειροτονητήρια έγγραφα. Υπάρχουν όμως μάρτυρες που πιστοποιούν ότι ήταν παρών
στη χειροτονία.
DMYTRO HORYEVOY: Αλλά σύμφωνα με την ορθόδοξη διδασκαλία, ακόμη και
δύο επίσκοποι αρκούν για τη χειροτονία επισκόπου, έτσι δεν είναι;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Ναι, και ο Τσεκάλιν ήταν
ο τρίτος. Εγώ προσωπικά δεν τον συνάντησα ποτέ, διότι εγώ χειροτονήθηκα
επίσκοπος το 1996. Δεν είχαμε προσωπική γνωριμία. Όσο για την δική μου χειροτονία,
είδη είπα ότι υπάρχουν τρεις γραμμές διαδοχής.
DMYTRO HORYEVOY: Επιστρέφοντας στην ερώτηση με την οποία ξεκινήσαμε.
Δηλαδή, στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, όταν σχεδίαζαν να δημιουργήσουν αυτή τη
Μητρόπολη Γαλικίας, ήταν έτοιμοι να σας δεχθούν και δεν είχαν καμία αμφιβολία
για το κύρος των χειροτονιών;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ: Όχι, δεν είχαν καμία
αμφιβολία. Και αυτό σημαίνει ότι οι τοπικές Εκκλησίες δεν πρέπει να έχουν
αμφιβολίες για τις χειροτονίες. Παρεμπιπτόντως, όσον αφορά τις τοπικές Εκκλησίες,
εγώ πάντοτε ήμουν υπέρ της αμοιβαίας κατανόησης και τις ανάπτυξης σχέσεων με
αυτές. Επί 15 ἐτη προσπαθούσα να αποτρέψω την «Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη
Εκκλησία» και προσωπικά το Μητροπολίτη Μεθόδιο από οποιαδήποτε σύγκρουση με τις
τοπικές Εκκλησίες. Τον έπεισα να μην δημιουργήσει ενορίες στο κανονικό έδαφος
άλλων τοπικών Εκκλησιών, δηλαδή να μην κάνει αυτό που έκανε ο Φιλάρετος.
