Το
κείμενο του Τόμου έχει ληφθεί από το βιβλίο των Αναστασίου Βαβούσκου και
Γρηγορίου Λιάντα, «Οι θεσμοί του αυτοκεφάλου και του αυτονόμου καθεστώτος στην
Ορθόδοξη Εκκλησία (Μελέτες-Πηγές)», εκδόσεις Μέθεξις, Θεσσαλονίκη 2014, σελ.
142-144.
† ΜΕΛΕΤΙΟΣ
ΕΛΕΩι
ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΣ
ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
***
Κατὰ
τὸ χρεὼν καὶ πρὸς οἰκοδομὴν ἡ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία οἰκονομοῦσα πάντα καὶ
διεξάγουσα, τῆς καλῆς οἰκονομίας καὶ κανονικῆς τάξεως ἴδιον καὶ τοῦτο οἶδε καὶ ἐναρίθμιον
λογίζεται, τὸ πρὸς τὰς συμβαινούσας πολιτικὰς μεταβολὰς καὶ τὰ τῆς ἐκκλησιαστικῆς
διοικήσεως προσαρμόζειν καὶ διευθετεῖν ὅρια, ἐφ᾿ ὅσον τοῦτο ὑπὸ τῶν ἱερῶν τῆς Ἐκκλησίας
νόμων ἐπιτέτραπται, ἵνα ἀπρόσκοπτος μὲν καὶ λυσιτελὴς ἡ τῶν ἐκκλησιαστικῶν
πραγμάτων γίγνηται διακυβέρνησις, μείζων δὲ καὶ τῷ Χριστωνύμῳ λαῷ ἡ ὠφέλεια. Ὅθεν
καὶ περὶ τοῦ θεοσώστου Βασιλείου τῆς Σερβίας προκειμένου, ἐπειδὴ τοῦτο μετὰ τοὺς
γενομένους κατὰ τὰ ἔτη ,αϠιβ΄ (1912) καὶ ,αϠιγ΄ (1913) Βαλκανικοὺς πολέμους καὶ
τὸν λήξαντα μέγαν Γενικὸν πόλεμον ἐδαφικῶς ἐπεκταθὲν καὶ ἐπαυξηθὲν καὶ εἰς ἕν Ἡνωμένον
Βασίλειον τῶν Σέρβων, Κροατῶν καὶ Σλοβένων ἐλέῳ καὶ εὐλογίᾳ Θεοῦ μεγαλυνθὲν
συμπεριέλαβεν ἐν τῇ περιοχῇ αὐτοῦ καὶ τὰς ἑξῆς ὑπὸ τὸν καθ᾿ ἡμᾶς Πατριαρχικὸν Οἰκουμενικὸν
Θρόνον τέως τελούσας κανονικῶς ἐπαρχίας, ἤτοι τὰς Μητροπόλεις Σκοπείων,
Ρασκοπρεσρένης, Δεβρῶν καὶ Βελισσοῦ, Πελαγονίας, Πρεσπῶν καὶ Ἀχριδῶν, μέρος τῆς
Μητροπόλεως Βοδενῶν, τὴν Ἐπισκοπὴν Πολυανῆς, δυνάμει τῆς Συνθήκης τοῦ
Βουκουρεστίου τῆς 10ης Αὐγούστου 1913, τὴν Μητρόπολιν Στρωμνίτσης, δυνάμει τῆς
Συνθήκης τοῦ Νεγὺ τῆς 27ης Νοεμβρίου 1919, καὶ τὰς ἐν Βοσνίᾳ καὶ Ἐρζεγοβίνῃ
Μητροπόλεις Βόσνης, Ἐρσεκίου, Σβορνικίου καὶ Βανιαλούκας καὶ Βιχάτσης, δυνάμει
τῆς Συνθήκης μετὰ τῆς Αὐστρίας, τῆς ὑπογραφείσης ἐν Ἁγίῳ Γερμανῷ ἐν Λαΐ τῇ 10ῃ
Σεπτεμβρίου 1919, καὶ ἐπειδὴ ἐν τοῖς ὁρίοις τοῦ ἑνιαίου τούτου Βασιλείου τῶν
Σέρβων, Κροατῶν καὶ Σλοβένων συμπεριελήφθησαν μὲν καὶ αἱ Αὐτοκέφαλοι Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι
τοῦ Καρλοβιτσίου καὶ τοῦ Μαυροβουνίου, καθὼς καὶ αἱ δύο ἐν Δαλματίᾳ ἐπαρχίαι τῆς
Ζάρας καὶ τοῦ Καττάρου, ἀπὸ κοινῆς δὲ γνώμης τῶν 186 προεστώτων τῶν Ἐκκλησιῶν
τούτων ἐν Συνόδῳ συνελθόντων ἐκηρύχθη ἡ διοικητικὴ αὐτῶν ἕνωσις μετὰ τῆς Ἐκκλησίας
τῆς Σερβίας εἰς μίαν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν ὑπὸ τὸ ὄνομα «Αὐτοκέφαλος Ἡνωμένη Ὀρθόδοξος
Σερβικὴ Ἐκκλησία τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καὶ Σλοβένων», διὰ ταῦτα ἡ
καθ᾿ ἡμᾶς Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἐπὶ τῇ αἰτήσει τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς
Κυβερνήσεως τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καὶ Σλοβένων, ὑπ᾿ ὄψει ἔχουσα τὸ
κανονικὸν καὶ εὔλογον τῆς εἰς ἕν ὅλον καὶ ἐκκλησιαστικῶς ἑνώσεως τῶν πολιτικῶς ἤδη
ἑνωθεισῶν ἐκκλησιαστικῶν περιοχῶν, χάριν τε τῆς κανονικῆς ἑνότητος καὶ ἁρμονίας
ἐν τῇ διοικήσει, κατὰ τὸν κανόνα τῶν Πατέρων τὸν λέγοντα «τούς Ἐπισκόπους ἑκάστου
Ἔθνους εἰδέναι χρὴ τῶν ἐν αὐτοῖς πρῶτον καὶ τοῦτον ἡγεῖσθαι, ὡς κεφαλήν», καὶ
πρὸς μείζονα καὶ κοινὴν τῶν ἑνουμένων περιφερειῶν διὰ τῆς ἑνότητος ὠφέλειαν, δι᾿
ὁμοφώνου ἀποφάσεως ληφθείσης ἐν συνεδρίᾳ τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου ὑπὸ τὴν
προεδρίαν τῆς Μετριότητος ἡμῶν ἀποφαίνεται καὶ ὁρίζει τὰ ἀκόλουθα: Ἐπευλογεῖ τὴν
ἐκκλησιαστικὴν ἀπό τοῦ Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Κωνσταντινουπόλεως
χειραφέτησιν καὶ τὴν προσάρτησιν εἰς τὴν Αὐτοκέφαλον Ἡνωμένην Ὀρθόδοξον Σερβικὴν
Ἐκκλησίαν τῶν τέως ὑπ᾿ αὐτὸν τελουσῶν καὶ ἀνωτέρω μνημονευθεισῶν ἐπαρχιῶν· ἀναγνωρίζουσα
δὲ καὶ τὴν ἀνακηρυχθεῖσαν ἕνωσιν τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν τῆς Σερβίας, τοῦ
Μαυροβουνίου καὶ τοῦ Καρλοβιτσίου καὶ τῶν δύο Δαλματικῶν ἐπαρχιῶν, ἀποδέχεται τὴν
σχηματισθεῖσαν ἐξ αὐτῶν Ἁγίαν Αὐτοκέφαλον Ἡνωμένην Ὀρθόδοξον Σερβικὴν Ἐκκλησίαν
ὡς ἀδελφὴν ἐν Χριστῷ, ἔχουσαν καὶ ἀπολαύουσαν πάντα τὰ τοῦ αὐτοκεφάλου
δικαιώματα, κατὰ τὰ θέσμια καὶ τὴν τάξιν τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Εἰς δὲ ἔνδειξιν
καὶ μόνιμον εἰς τὸ διηνεκὲς παράστασιν καὶ ἀσφάλειαν τῶν οὕτω κανονικῶς ἐγκριθέντων
καὶ ὁρισθέντων περὶ τῶν εἰς τὸ θεόσωστον Βασίλειον τῶν Σέρβων, Κροατῶν καὶ
Σλοβένων περιελθουσῶν τέως ἐπαρχιῶν καὶ μερῶν τοῦ καθ᾿ ἡμᾶς Ἁγιωτάτου
Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καὶ περὶ τῆς ἐν τῷ Βασιλείῳ τούτῳ
σχηματισθείσης μιᾶς Ἡνωμένης Αὐτοκεφάλου Ὀρθοδόξου Σερβικῆς Ἐκκλησίας ἀπολύοντες
μετὰ τῶν περὶ ἡμᾶς Ἱερωτάτων Μητροπολιτῶν 187 καὶ ὑπερτίμων τῶν ἐν Ἁγίῳ
Πνεύματι ἀγαπητῶν ἡμῖν ἀδελφῶν καὶ συλλειτουργῶν τὸν παρόντα ἡμέτερον
Πατριαρχικὸν καὶ Συνοδικὸν Τόμον, οὗ ἴσον καὶ ἀπαράλλακτον κατέστρωται καὶ ἐν τῷ
Κώδικι τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, εὐχόμεθα ὅπως ὁ Θεὸς πάσης
χάριτος ὁ καλέσας ἡμᾶς εἰς τὴν αἰώνιον αὐτοῦ δόξαν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, αὐτὸς
χαρίζοιτο πάντοτε πᾶσαν εὐλογίαν καὶ πᾶσαν καρποφορίαν ἀγαθὴν ταῖς τε οὕτως ἀφ᾿
ἡμῶν χειραφετηθείσαις ἐπαρχίαις καὶ ἁπάσῃ τῆς Ἁγιωτάτῃ ἀδελφῇ Αὐτοκεφάλῳ Ἡνωμένῃ
Σερβικῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καὶ Σλοβένων. Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ
τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἐν
ἔτει σωτηρίῳ ,αϠκβ΄ (1922) μηνὸς Φεβρουαρίου ιθ΄ Ἐπινεμήσεως Ε΄.
†
Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μελέτιος ἀποφαίνεται
†
Ὁ Καισαρείας Νικόλαος
†
Ὁ Νικαίας Βασίλειος
†
Ὁ Χαλκηδόνος Γρηγόριος
†
Ὁ Ἀμασείας Γερμανός
†
Ὁ Ῥόδου Ἀπόστολος
†
Ὁ Νεοκαισαρείας καὶ Κοτυώρων Πολύκαρπος
†
Ὁ Ἀγκύρας Γερβάσιος
†
Ὁ Βάρνης Νικόλαος
†
Ὁ Χαλδίας καὶ Κερασοῦντος Βασίλειος
†
Ὁ Ἀξιουπόλεως Σμάραγδος
†
Ὁ Μετρῶν Ἰωακείμ
†
Ὁ Σάρδεων Ἀγαθάγγελος
