Του Ιωάννου Ορφανουδάκη
(-Φώσκολου)*
Από τις φορές που παρεμβαίνω
δημόσια μέσω εκκλησιαστικών ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης είναι και η σημερινή
αφού κάποιες φορές ο κατήφορος της δήθεν δημοσιογραφίας και της δήθεν
ενημέρωσης πρέπει να λάβει ένα τέλος.
Σε πολύ δημοφιλές ελληνόφωνο
ηλεκτρονικό ιστότοπο χτες και προχτές αναπαράγεται και εν τέλει κοινωνείται
στους αναγνώστες μια είδηση η οποία προβάλλει προκλητική και επικίνδυνη τόσο
για τα εθνικά συμφέροντα όσο και θρησκευτικά.
Είναι αυτή της δήθεν δήλωσης
τούρκων καθολικών επισκόπων ότι συμφωνούν στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε
τζαμί ή τουλάχιστον στο ότι αυτό δεν θα τους ενοχλούσε και ότι μια τέτοια
απόφαση είναι καθαρά στην δικαιοδοσία του Τουρκικού κράτους.
Θα ξεκινήσω από το
τελευταίο. Κανείς δεν έχει αρνηθεί ότι πλέον η Αγία Σοφία ανήκει μέσω του
Υπουργείου πολιτισμού και τουρισμού της Τουρκίας και του σχετικού Ιδρύματος στο
τουρκικό κράτος και η απόφαση της όποιας χρήσης της είναι απόφαση που βαραίνει
την εκάστοτε πολιτική ηγεσία της γείτονος. Αυτό είναι μια πραγματικότητα
οδυνηρή μεν για μας τους Έλληνες αλλά πραγματικότητα.
Στην ιστορία του τουρκικού
κράτους η μετατροπή οριστικά του Ναού της του Θεού Σοφίας (όπως είναι η
ονομασία κανονικά) σε μουσείο έγινε με απόφαση της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας
και του Κεμάλ Ατατούρκ το 1931 και λειτουργεί ως τέτοιο από το 1935 μέχρι
σήμερα χωρίς να έχει αλλάξει στο καθεστώς αυτό. Αντίθετα μάλιστα στην 9η Σύνοδο
των Παρισίων (2-6 Δεκεμβρίου) του 1985 πληρώντας τέσσερα(04) πολιτιστικά
κριτήρια κηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο.
Οι πρόσφατες δηλώσεις,
κυρίως κατά την διάρκεια της επετείου της άλωσης της Κωνσταντινούπολης αλλά και
την αμέσως επόμενη περίοδο, από Τούρκους αξιωματούχους και η ανάγνωση
επιλεκτικών κεφαλαίων από το Κοράνι μέσα στην Αγία Σοφία επανέφερε μια πάγια
προσπάθεια της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας να κοινωνεί το ζήτημα με τον λαό
ώστε να παίρνει feedback από τις αντιδράσεις που την εποχή του Προέδρου Erdogan
είναι αρκετές υπέρ αυτής της μετατροπής και σίγουρα περισσότερες από αυτές της
προ Erdogan εποχής αλλά όχι καθολικές.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης σε
αυτή την πάγια "πρόκληση" απαντά πάντα με σαφήνεια και με πολύ
εύστοχο τρόπο.
Φέτος για πρώτη φορά ίσως
επέλεξε μια απάντηση πιο άμεση και πιο αυστηρή και είναι δεδομένο πως κάθε μία
και κάθε ένας μας αυτή την απάντηση την συμμερίζεται.
Τι είπε λοιπόν ο
Οικουμενικός Πατριάρχης;
Η Αγία Σοφία χτίστηκε ως
ναός και αφού ως τέτοιος χτίστηκε η όποια μετατροπή του σε τόπο λατρείας αν
αυτό ποτέ συμβεί μόνο ως χριστιανικού ναού μπορεί να γίνει αποδεκτή.
Βέβαια ο Παναγιώτατος δεν
ζητάει με την δήλωση του αυτή την μετατροπή του μνημείου πλέον της Αγίας Σοφίας
σε Χριστιανικό Ναό. Βαρύνει όμως και θυμίζει με αυτή του την δήλωση στην Διεθνή
Κοινότητα την ιστορική πραγματικότητα και αν μη τι άλλο την ανάγκη σεβασμού και
διατήρησης της υπάρχουσας χρήσης.
Στο πλαίσιο αυτό τα δύο
Δόγματα του Χριστιανισμού (Καθολική Εκκλησία και Ορθόδοξες) συμφωνούν τόσο στα
λόγια όσο και στις πράξεις στηρίζοντας πάντα τις θέσεις του Οικουμενικού
Θρόνου.
Αυτό πράττει πάγια και η
ελληνική κυβέρνηση και κάθε ελληνική κυβέρνηση όπως επίσης τόσο οι ΗΠΑ, η
Ευρωπαϊκή Ένωση, οι διεθνείς οργανισμοί και η Ρωσία, άλλοτε με δηλώσεις τους
και άλλοτε με παρεμβάσεις.
Τον Ιανουάριο του 2020
επισκέφτηκα για πολλοστή φορά την Κωνσταντινούπολη πλην όμως αυτή την φορά
μεταξύ της επίσημης ακρόασης από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κκ Βαρθολομαίο και
το προσκύνημά μου στο Φανάρι αλλά και την επίσκεψή μου στην Αγία Σοφία
συναντήθηκα και με τον Αποστολικό Βικάριο -Αρχιεπίσκοπο και το Ιερατείο της
Καθολικής Επισκοπής Κωνσταντινούπολης, την έδρα της και τους ναούς της μεταξύ
αυτών και τον Καθεδρικό Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος.
Μετείχα κανονικά της
Αρχιερατικής Θείας Λειτουργίας, μίλησα (κήρυξα) και εν τέλει είχα μια μακρά
συνομιλία πρώτον σε ζητήματα που άπτονται της Καθολικής Ιεραρχίας και των
καθολικών πιστών στην Τουρκία, τα δικαιώματα, το πώς αντιμετωπίζονται οι
καθολικοί στην Τουρκία, ποιος είναι ο αριθμός τους και τα προβλήματά τους καθώς
και ζητήματα διαχριστιανικών σχέσεων ελευθερίας της θρησκείας και της έκφρασης.
Σε ανύποπτο λοιπόν χρόνο
ενημερώθηκα πως Τούρκοι καθολικοί επίσκοποι ΔΕΝ υπάρχουν πάρα ένας Ισπανός και
δύο Ιταλοί (σε αντίθεση με την πατρίδα μας που Επίσκοποι είναι Έλληνες και το
ιερατείο επίσης, πλην εκείνων που εξυπηρετούν κοινότητες αλλοδαπών αλλά ανήκουν
χωρίς εξαιρέσεις στην τοπική Ιεραρχία).
Για την ακρίβεια μάλιστα
ακριβώς επειδή ούτε Τούρκοι καθολικοί πιστοί υπάρχουν πάρα ελάχιστοι οι
Λειτουργίες γίνονται στα Αγγλικά, Γαλλικά (κυρίως) και Ιταλικά πλην μιας στα
τουρκικά σε πολύ συγκεκριμένο Ναό (του Αγίου Αντωνίου της Παδούης) στην
Κωνσταντινούπολη.
Η πλειονότητα των καθολικών
είναι πιστοί κάτοικοι από ξένες χώρες που είτε λόγω εργασίας είτε λόγω μεικτών
γάμων διαμένουν στην τουρκική επικράτεια. Είναι δε χαρακτηριστικό πως ακριβώς
επειδή δεν υφίσταται πυρήνας καθολικών Τούρκων πιστών στην Τουρκία οι επισκοπές
Κωνσταντινούπολης και Ανατολίας είναι Αποστολικά Βικαριάτα άμεσα υπαγόμενα στην
Αγία Έδρα μέσω της Νουτσιατούρας του Κράτους του Βατικανού, πλην της Επισκοπής
Σμύρνης που για ιστορικούς λόγους και κοινότητες φράγκων, Ιταλών, και Ελλήνων
των νησιών του Αιγαίου και λεβαντίνων αλλά και πάλι όχι Τούρκων κρατάει τα
χαρακτηριστικά της αυτοτέλειας μιας Επισκοπής χωρίς όμως τοπική ιεραρχία και
Σύνοδο.
Με τα ανωτέρω αντιλαμβάνεται
κανείς πως η όλη είδηση περί Τούρκων καθολικών επισκόπων και δήθεν μιας δήλωσης
αυτών ότι συμφωνούν ή ότι αδιαφορούν στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί
είναι απαράδεκτη και ψευδής, όπως δε θα λέγαμε σήμερα fake news. Προσωπικά
είμαι δε στην διάθεση να γνωρίζω, δεδομένου ότι ήμουν αυτήκοος και αυτόπτης
μάρτυρας ότι κανείς από τους τρεις πραγματικούς καθολικούς επισκόπους στην
Τουρκία που όπως προαναφέρθηκε δεν είναι Τούρκοι αλλά ένας Ισπανός και δύο
Ιταλοί συντάσσονται στο ακέραιο τόσο με την πάγια θέση της Αγίας Έδρας μη αλλαγής
χρήσης της Αγίας Σοφίας και συμφωνούν απόλυτα με την δήλωση επιστολή προς τον
πρόεδρο Erdogan της Συνόδου των Ελλήνων Καθολικών Ιεραρχών περί σεβασμού του
μνημείου και της χριστιανικότητας του.
Πριν κλείσω οφείλω να
αποκαταστήσω θρησκειολογικά ακόμα μια είδηση για τεχνικούς λόγους και για
λόγους που άπτονται της επιστήμης μου και αφορά το σκέλος της ανάγνωσης
κεφαλαίων - περικοπών του Κορανίου που διαβάστηκε μέσα στην Αγία Σοφία και που
ήταν τα 29 κεφάλαια της 48ης Σούρα με τίτλο "Η Νίκη" (Αλ-φατχ).
Δεν ήταν και δεν αναφερόταν
στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης αλλά στην νίκη των μουσουλμάνων και προσωπικά
του Μωάμεθ στην Μεδίνα εναντίον της τότε πολυθεϊστικής Μέκκας (και έχει την
σημασία του αυτό) και την Συνθήκη της Χουνταϊμπίγια.
Φυσικά αυτό δεν παύει για
μας τους χριστιανούς και ειδικά τους Έλληνες να είναι μια πρόκληση. Με την
ανωτέρω όμως διευκρίνιση θέλω απλά να επισημάνω ότι και σε αυτή την περίπτωση
έχουμε μια fake πληροφορία που καταλήγει σε μια κίτρινη δήθεν δημοσιογραφία και
αυτό είναι που το κάνει επικίνδυνο.
Εν πτήσει προς Κέρκυρα, 21
Ιουνίου 2020
*OFS Καθολική Δογματική
Θεολογία, Κανονικό Δίκαιο, Σημειωτική της Βίβλου CSF, υποτρόφου του ΙΚΥ στο
τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ,
μέλους - στελέχους της Νέας Δημοκρατίας (Δημ. Το Ζωγράφου, Β2 Νομαρχιακής), Μέλος
της Διοικούσας παράταξης του Δήμου Ζωγράφου, αρθρογράφου και μέλους της
Futurium δεξαμενής σκέψης (think tank) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βρυξέλλες
