Πώς οι Ουκρανοί υποδέχθηκαν τους Πατριάρχες ή γιατί η Ρωσική Εκκλησία τρέμει την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Ουκρανία

 

Η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου θα συμπέσει με την Επέτειο της Ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Είναι πιθανό ότι ο Προκαθήμενος του Οικουμενικού Πατριαρχείου θα συμμετάσχει σε γιορτές και επίσημες εκδηλώσεις μαζί με κυβερνητικούς αξιωματούχους και εκπροσώπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι απολύτως φυσικό να μην παρευρεθούν σε αυτές τις εκδηλώσεις κληρικοί της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία. Και η καταφρόνηση της Επετείου της Ανεξαρτησίας θα συνιστούσε πολιτική αυτοκτονία.

 

Πρόσφατα, ο εν Μπορίσπολ Μητροπολίτης Αντώνιος Πακάνιτς δήλωσε στον αέρα της εκπομπής «Εκκλησία και Κοινωνία» ότι η εν Ουκρανία Ρωσική Εκκλησία «είναι αντίθετη στην επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Ουκρανία». Σύμφωνα με το Μητροπολίτη Αντώνιο, η έλευση του Παναγιωτάτου «δεν θα εξυπηρετήσει την ειρήνη στην Ουκρανία, αλλά θα αποτελέσει μια επιπλέον ώθηση για αντιπαράθεση σε μια πιο παγκόσμια κλίμακα». Έτσι, ο Μητροπολίτης άσκησε κριτική στον Πρόεδρο της Ουκρανίας που απηύθυνε τη σχετική πρόσκληση στον Οικουμενικό Πατριάρχη, λέγοντας ότι «προτού προσκαλέσει τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο στην Ουκρανία, όφειλε (δηλ. ο Πρόεδρος) να είχε εξετάσει πώς θα εκλάβει η κοινωνία αυτή την κίνηση».

Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι το ευρύ κοινό στην Ουκρανία καλωσορίζει πάντοτε τις επισκέψεις του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Όταν ο Παναγιώτατος ήλθε στο Κίεβο το 2008 για τους εορτασμούς της 1020ής επετείου του Βαπτίσματος των Ρως, χιλιάδες πιστοί από όλη την Ουκρανία συγκεντρώθηκαν στην πλατεία της Αγίας Σοφίας του Κιέβου, για να υποδεχθούν και να χαιρετίσουν τον Προκαθήμενο της Μητέρας Εκκλησίας. Αξίζει να αναφερθεί ένα περίεργο γεγονός που μαρτυρεί την ευλογία του Θεού και συνέβη κατά τη Θεία Λειτουργία που τέλεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην Αγία Σοφία. Όλοι όσοι παρακολουθούσαν την τελετή είτε διά ζώσης είτε από την τηλεόραση παρατήρησαν ένα μοναδικό ουράνιο τόξο στον ουρανό πάνω από τον τρούλο του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας. Για πολλούς, αυτό το θαύμα ήταν ένα σημάδι και χάρη του Θεού, που συνόδευε τον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Τίποτα παρόμοιο δεν μπορεί να αναφερθεί για τις επισκέψεις του Ρώσου πατριάρχη. Ο Προκαθήμενος του πατριαρχείου της Μόσχας επισκεπτόταν την Ουκρανία πολύ πιο συχνά από τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Ωστόσο, αυτές οι επισκέψεις συνοδεύονταν πάντα από διαδηλώσεις μεγάλης κλίμακας με το σύνθημα: «Έξω ο ιερέας της Μόσχας».

 

 

 

Το 1991, όταν ο πατριάρχης της Ρωσίας Αλέξιος επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ουκρανία, ένα τεράστιο πλήθος ήρθε στην πλατεία μπροστά από τον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας, όπου ο πατριάρχης κατευθυνόταν για να λειτουργήσει και να παραδώσει τη διακήρυξη της αυτονομίας, για να διαμαρτυρηθεί για την έλευσή του. Η συγκέντρωση ήταν τόσο μαζική που ο πατριάρχης αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει μια πλαϊνή είσοδο για να φτάσει στον Καθεδρικό Ναό, γεγονός που έπληξε σοβαρά το κύρος του Ρώσου πατριάρχη. Εξάλλου, σύμφωνα με τη «ρωσική εκδοχή της ιστορίας», οι πατριάρχες της Μόσχας θεωρούν τους εαυτούς τους κληρονόμους των μητροπολιτών του Κιέβου και επομένως βλέπουν την Αγία Σοφία ως τον κύριο καθεδρικό ναό τους.

 

 

Έκτοτε, οι επισκέψεις του πατριάρχη της Μόσχας στην Ουκρανία έγιναν πολύ σπάνιες, καθώς ήταν αδύνατο να διασφαλιστούν τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας. Ο πατριάρχης Αλέξιος Β΄, κατά τη διάρκεια της σχεδόν 20ετούς θητείας του, επισκέφθηκε την Ουκρανία μόνο μερικές φορές. Η τελευταία του επίσκεψη στην Ουκρανία ήταν τον Ιούλιο του 2008, ακριβώς όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης βρισκόταν επίσης στο Κίεβο. Ο Αλέξιος δεν έπρεπε να ταξιδέψει οπουδήποτε εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τις συμβουλές των γιατρών του. Ωστόσο, φοβούμενος την εμφάνιση μιας Ενοποιημένης Τοπικής Εκκλησίας στην Ουκρανία, ο Αλέξιος ήρθε στο Κίεβο για να εμποδίσει τη δημιουργία μιας τέτοιας Ενοποιημένης Εκκλησίας.

Λόγω διαφόρων περιστάσεων, η Ουκρανία δεν κατάφερε τότε να δημιουργήσει μια τέτοια Ενοποιημένη Εκκλησία, γεγονός το οποίο αναμφίβολα απογοήτευσε τους πιστούς σε όλη τη χώρα. Ο πατριάρχης Αλέξιος, με τη σειρά του, το είδε ως δική του επιτυχία, για την οποία αργότερα καυχιόταν σε πολλές συνεντεύξεις.

Μετά το θάνατο του πατριάρχη Αλεξίου, τον Δεκέμβριο του 2008, τα ηγετικά κλιμάκια της Ρωσικής Εκκλησίας ισχυρίστηκαν ότι ο πατριάρχης πέθανε εξαιτίας του καλοκαιρινού ταξιδιού του στην Ουκρανία, από το οποίο οι γιατροί του είχαν προσπαθήσει να τον αποτρέψουν. Με αυτόν τον τρόπο, η ρωσική προπαγάνδα προσπάθησε να διαμορφώσει για τον Αλέξιο την εικόνα ενός «μαχητή για την καθαρότητα της Ορθοδοξίας» και την ενότητα της Ρωσικής Εκκλησίας, ο οποίος θυσίασε τη ζωή του για αυτά. Ωστόσο, λόγω της πολιτικής του διαδόχου του, του πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου,  αυτό το φτιασιδωμένο «κατόρθωμα» ξεχάστηκε σύντομα εντελώς.

Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο Κύριλλος επισκέφθηκε την Ουκρανία πολύ πιο συχνά. Ήρθε για πρώτη φορά ως πατριάρχης τον Ιούλιο του 2009, σχεδόν έξι μήνες μετά την εκλογή του. Και όπως στην περίπτωση του προκατόχου του, αντιμετώπισε τεράστια πλήθη διαδηλωτών. Καθώς ο Κύριλλος λειτουργούσε στην Πετσέρσκαγια Λαύρα του Κιέβου, ένα πλήθος συγκεντρώθηκε έξω αψηφώντας την επίσκεψη του Ρώσου κορυφαίου κληρικού, φωνάζοντας τα ίδια συνθήματα όπως πριν: «Έξω ο ιερέας της Μόσχας». Το πλήθος ήταν τόσο θορυβώδες που τα τραγούδια σκέπασαν τη χορωδία της εκκλησίας, και έτσι ακούστηκαν ακόμη και σε μια τηλεοπτική μετάδοση που κάλυπτε το γεγονός.

 

 

Μετά τη λειτουργία στο μοναστήρι, ο Κύριλλος αναχώρησε για την πόλη του Ρίβνε, όπου επισκέφθηκε τον καθεδρικό ναό της Αναστάσεως, τον οποίο εξακολουθεί να μοιράζεται το πατριαρχείο της Μόσχας στην Ουκρανία με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Στο Ρίβνε, ο Κύριλλος αντιμετώπισε ακόμη μεγαλύτερη αντίθεση εκ μέρους των Ουκρανών. Οι άνθρωποι μπορούσαν να δουν και να ακούσουν από βίντεο που κάλυπτε αυτό το ταξίδι πώς το πλήθος συγκεντρώθηκε εναντίον του Κυρίλλου, φωνάζοντας «Ντροπή!» και, πάλι, «Έξω ο ιερέας της Μόσχας». Οι διαδηλωτές δεν σταμάτησαν ούτε στιγμή να φωνάζουν συνθήματα κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Κυρίλλου. Τα συνθήματα ήταν τόσο δυνατά που ο Κύριλλος αναγκάστηκε να υψώσει σημαντικά την φωνή του για να σκεπάσει τον θόρυβο του δρόμου. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι υποστηρικτές του Κυρίλλου ήταν πολύ λιγότεροι από όσους διαδήλωναν εναντίον του.

 

 

Ο Κύριλλος αντιμετώπισε περίπου την ίδια αντίθεση όπου κι αν ταξίδευσε στην Ουκρανία. Μεταξύ άλλων και στη Λαύρα του Ποτσάεφ, όπου κυριάρχησε το ίδιο σύνθημα -«Έξω ο ιερέας της Μόσχας»- το οποίο από την πρώτη επίσκεψη του Πατριάρχη Αλεξίου το 1991 έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος των επισκέψεων των πατριαρχών της Μόσχας.

Τέτοιες διαμαρτυρίες υποχώρησαν ελαφρώς μόνο κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του φυγόδικου πλέον και ατιμασμένου πρώην προέδρου Βίκτορα Γιανουκόβιτς, ο οποίος αποκαλούσε ανοικτά τον εαυτό του εκπρόσωπο της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία και υποστηρικτή του πατριάρχη Κυρίλλου. Αφού ο Γιανουκόβιτς τράπηκε σε φυγή (σ.μ. δραπέτευσε στη Ρωσία), οι επισκέψεις του Κυρίλλου έγιναν επίσης παρελθόν. Λαμβάνοντας υπόψη τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία, ίσως ο Κύριλλος να μην επισκεφτεί ποτέ ξανά την Ουκρανία στη διάρκεια της ζωής του.

Τα λόγια του Μητροπολίτη Αντώνιου Πακάνιτς για το ουκρανικό κοινό που φέρεται να απορρίπτει τάχα την επερχόμενη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου είναι συνεπώς ένα απόλυτο ψέμα και χειραγώγηση. Είναι πιθανό ότι η Ρωσική Εκκλησία στην Ουκρανία θα επιχειρήσει να προκαλέσει προβοκάτσιες και διαμαρτυρίες ενάντια στην επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη, όπως έκανε πρόσφατα κάτω από τα τείχη της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο. Τέτοιες συγκεντρώσεις, ωστόσο, θα είναι, για μία ακόμη φορά, πληρωμένες πράξεις, ενώ οι άμεσοι συμμετέχοντες σε αυτές συνήθως δεν έχουν καμία σχέση με την Εκκλησία.

Μια τέτοια αρνητική αντίδραση στην επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου από τον Αντώνιο Πακάνιτς και την ομάδα του είναι φυσικά αναμενόμενη. Η επίσκεψη αυτή είναι ένα ακόμη οδυνηρό πλήγμα για τη φήμη και την επιρροή του πατριαρχείου της Μόσχας στην Ουκρανία. Θα θάψει για πάντα την επιθυμία της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία να πάρει τη ρεβάνς στην Ουκρανία. Επιπλέον, θα μπορούσε να προκαλέσει ένα νέο κύμα μεταφοράς ενοριών και πιστών στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Σε τελική ανάλυση, τώρα πολλοί θα δουν ότι οι ιεράρχες της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας συλλειτουργούν με τους εκπροσώπους άλλων Τοπικών Εκκλησιών, ενώ οι κληρικοί της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία παραμένουν στο περιθώριο.

Επιπλέον, η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου θα συμπέσει με την Επέτειο της Ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Είναι πιθανό ότι ο Προκαθήμενος του Οικουμενικού Πατριαρχείου θα συμμετάσχει σε γιορτές και επίσημες εκδηλώσεις μαζί με κυβερνητικούς αξιωματούχους και εκπροσώπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι απολύτως φυσικό να μην παρευρεθούν σε αυτές τις εκδηλώσεις κληρικοί της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία. Και η καταφρόνηση της Επετείου της Ανεξαρτησίας θα συνιστούσε πολιτική αυτοκτονία.

Αυτό θα δείξει ακριβώς ποια Εκκλησία εκπροσωπεί τον Ουκρανικό λαό. Θα δείξει, ποια είναι πραγματικά η Εκκλησία της Ουκρανίας - όχι μόνο στο όνομα, αλλά και στο πνεύμα. Επομένως, είναι λογικό ότι τώρα η Ρωσική Εκκλησία στην Ουκρανία κάνει τέτοιες δηλώσεις και διοργανώνει πληρωμένες διαμαρτυρίες για να διαταράξει την επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Ωστόσο, είναι απίθανο η Ρωσική Εκκλησία στην Ουκρανία να πετύχει οτιδήποτε με αυτές τις ιταμές και μικροπρεπείς προσπάθειες.

 

Πηγή: Πνευματικό Μέτωπο