Η επίσκεψη ανώτερων εκπροσώπων της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία - Αρχιεπισκοπή Αχρίδος» θα έχει αρνητικές πολιτικές και θρησκευτικές συνέπειες, λέει ο καθηγητής της Νομικής Σχολής των Σκοπίων Αλεξαντάρ Σπασενόφσκι.
Ο Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Στέβο Πενταρόφσκι, από την άλλη
πλευρά, λέει ότι δεν είναι προβληματικό εφόσον οι συναντήσεις παραμένουν σε
εκκλησιαστικά πλαίσια.
Ο Σπασενόφσκι εκτιμά ότι η επίσκεψη του Ρώσου Επισκόπου Αντωνίου (σ.μ. αναφέρεται στην πρόσφατη επίσκεψη του
Ρώσου μητροπολίτου Βολοκολάμσκ Αντωνίου στα Σκόπια) στη Βόρεια Μακεδονία
είναι μια περιττή και παράλογη εκδρομή και θα επηρεάσει αρνητικά τα στρατηγικά
συμφέροντα της χώρας και μπορεί να οδηγήσει σε διατάραξη των σχέσεων με το
Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η επίσκεψη έρχεται σε μια περίοδο ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία,
την οποία το κράτος της Βόρειας Μακεδονίας καταδίκασε και στάθηκε στο πλευρό
της Ουκρανίας, μαζί με τους στρατηγικούς της εταίρους. Η επίσκεψη
πραγματοποιείται επίσης την ώρα που η Εκκλησία της Βόρειας Μακεδονίας περιμένει
τον τόμο για την αυτοκεφαλία της από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η επίσκεψη είναι
προβληματική τόσο για την Εκκλησία όσο και για το Κράτος
Ο καθηγητής Αλεξαντάρ Σπασενόφσκι, ο οποίος θεωρείται καλός γνώστης των
σχέσεων μεταξύ θρησκευτικών κοινοτήτων και κράτους, από πολιτική άποψη
αξιολογεί την επίσκεψη ως στρατηγικό και γεωπολιτικό οφσάιντ των εκκλησιαστικών
ηγετών της Βόρειας Μακεδονίας. Αν και η Εκκλησία είναι χωρισμένη από το κράτος,
έχει καθήκον να ακολουθεί εποικοδομητικά την κατεύθυνση στην ανάπτυξη του
κράτους, όπως σοφά ακολούθησαν και βοήθησαν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις
της Βόρειας Μακεδονίας την Εκκλησία της χώρας, λέει ο Σπασενόφσκι.
«Η Βόρεια Μακεδονία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, οικοδομεί μια στρατηγική
εταιρική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και είναι το θεμελιώδες
στρατηγικό μας συμφέρον που πρέπει να υποστηριχθεί και να βοηθηθεί. Η επίσκεψη
της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη χώρα μας αντιπροσωπεύει μια απόκλιση από
ένα τέτοιο στρατηγικό ενδιαφέρον και μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, τόσο για
τη χώρα όσο και για την ίδια την Εκκλησία», λέει ο καθηγητής Σπασενόφσκι.
Ο δεύτερος άνδρας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, μητροπολίτης
Αντώνιος, τέλεσε στις 12 Ιανουαρίου κοινή λειτουργία στη Βόρεια Μακεδονία με
τον Προκαθήμενο της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Μακεδονίας -
Αρχιεπισκοπής Αχρίδος», Αρχιεπίσκοπο Στέφανο.
Ο Ρώσος επίσκοπος, αρμόδιος για τις εξωτερικές εκκλησιαστικές σχέσεις
και αναπληρωτής του Πατριάρχη Ρωσίας Κυρίλλου, επισκέφθηκε την προηγούμενη μέρα
την έδρα της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος στα Σκόπια. Στη συνάντηση με τους επισκόπους
της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος ήταν και άλλοι εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι από τη
Ρωσία, καθώς και ο Ρώσος πρεσβευτής στη Βόρεια Μακεδονία, Σεργκέι Μπεζνίκιν.
Ο Ρώσος πρέσβης, μετά την επίθεση της Μόσχας στην Ουκρανία στις 24
Φεβρουαρίου, σπάνια εμφανίζεται δημόσια και δεν υπάρχουν πληροφορίες ότι
συναντά πολιτικούς της Βόρειας Μακεδονίας. Μετά την εισβολή συναντήθηκε μόνο με
την Αριστερά, ένα πολιτικό κόμμα με δύο βουλευτές στη Βουλή, που είναι ανοιχτά
εναντίον του ΝΑΤΟ και οι πολιτικοί τους αντίπαλοι τους κατηγορούν ότι είναι
κοντά στη Ρωσία.
Ο Πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, Στέβο Πενταρόφσκι, λέει ότι προς το
παρόν η συνάντηση έγινε μόνο εντός των εκκλησιαστικών πλαισίων και αν
παραμείνει σε αυτά τα πλαίσια δεν είναι προβληματική.
«Δεν νομίζω ότι δημιουργεί προβλήματα στο κράτος. Εάν πρόκειται για
εκκλησιαστική διπλωματία, η οποία αδιαμφισβήτητα γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιείται
από τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν, ως ένα από τα εργαλεία του στον κόσμο για να
δικαιολογήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία και να δικαιολογήσει τις θηριωδίες που
διαπράττει εκεί, τότε δεν θα το υποστήριζα. Αλλά μέχρι αυτή τη στιγμή, νομίζω
ότι οι συναντήσεις ήταν μόνο εντός των εκκλησιαστικών πλαισίων και συζητήθηκαν
μόνο εκκλησιαστικά ζητήματα», είπε ο Πρόεδρος Πενταρόφσκι, απαντώντας σε
ερωτήσεις δημοσιογράφων μετά την ομιλία του σε εκδήλωση που διοργάνωσε το
Συμβούλιο των Πρέσβεων.
Μετά τη συνάντηση με την ηγεσία της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας»,
ο μητροπολίτης Αντώνιος δήλωσε εν συντομία ότι «ήρθε στη Μακεδονία για να
μεταφέρει αδελφικούς χαιρετισμούς και συγχαρητήρια» για την ονομαστική εορτή
του Αρχιεπισκόπου Στεφάνου, που εορτάζεται στις 9 Ιανουαρίου. Και η «Μακεδονική
Ορθόδοξη Εκκλησία-Αρχιεπισκοπή Αχρίδος» είπε ότι η συνάντηση ήταν φιλική και με
αφορμή την ονομαστική εορτή του Αρχιεπισκόπου Στεφάνου και τα Χριστούγεννα.
«Όλα ήταν μια φιλική συζήτηση για την αναγνώριση της Μακεδονικής
Ορθόδοξης Εκκλησίας-Αρχιεπισκοπής Αχρίδος από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και
για περαιτέρω συνεργασία», δήλωσε ο μητροπολίτης Τιμόθεος, ο οποίος είναι και ο
εκπρόσωπος Τύπου της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η επίσκεψη δεν προαναγγέλθηκε ούτε από τη Μακεδονική Ορθόδοξη
Εκκλησία-Αρχιεπισκοπή Αχρίδος ούτε από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ωστόσο, η
Ρωσική Εκκλησία ενημέρωσε στην ιστοσελίδα της, μετά τη συνάντηση, ότι ο μητροπολίτης
Αντώνιος και άλλοι Ρώσοι εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι επισκέφθηκαν τη Μακεδονία.
Την ίδια ανακοίνωση στα κοινωνικά δίκτυα μετέφερε και η Πρεσβεία της Ρωσίας
στην Βόρεια Μακεδονία, συνοδευόμενη με φωτογραφίες από τη συνάντηση.
Μέρος των βουλγαρικών ΜΜΕ, πριν από τη συνάντηση, επικαλούμενο
εκκλησιαστικές πηγές, ανακοίνωσε ότι ο Αντώνιος έρχεται στα Σκόπια για να
πείσει τους επισκόπους της Βόρειας Μακεδονίας να μην διαπραγματευτούν με το
Οικουμενικό Πατριαρχείο και να ευθυγραμμιστούν με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Υπενθύμισαν επίσης ότι τον περασμένο Δεκέμβριο στη Σόφια ο Αντώνιος είχε
«μυστική» συνάντηση με τον Βούλγαρο Πατριάρχη Νεόφυτο, μετά την οποία, όπως
επισημαίνουν, η Σύνοδος της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποφάσισε να
αναγνωρίσει τον τόμο της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας περί αυτοκεφαλίας της
Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας-Αρχιεπισκοπής Αχρίδος. Η Βουλγαρική Ορθόδοξη
Εκκλησία το έκανε στις 14 Δεκεμβρίου 2022.
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν έχουν
καλές σχέσεις από το 2019, όταν η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας αναγνωρίστηκε
επίσημα από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο, ο οποίος είναι ο
πνευματικός επικεφαλής της Ορθόδοξης Χριστιανικής κοινότητας με περισσότερους
από 300 εκατομμύρια πιστούς. Για περισσότερους από τρεις αιώνες η Ορθόδοξη
Εκκλησία της Ουκρανίας βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Ρωσικής Εκκλησίας.
Η επίσκεψη της ρωσικής εκκλησιαστικής αντιπροσωπείας έρχεται την ώρα
που η Εκκλησία της Βόρειας Μακεδονίας αναμένει τόμο από το Οικουμενικό
Πατριαρχείο για την αυτοκεφαλία της. Μετά από περισσότερο από μισό αιώνα,
πέρυσι η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος επέστρεψε στην κανονική ενότητα με τον υπόλοιπο
ορθόδοξο κόσμο και έλαβε έναν τόμο αυτοκεφαλίας από τη Σερβική Ορθόδοξη
Εκκλησία. Αυτό έληξε το εκκλησιαστικό σχίσμα που ξεκίνησε το 1967, όταν η
Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία διακήρυξε μονομερώς την αυτοκεφαλία από τη Σερβική
Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πέρυσι, στις 25 Αυγούστου, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνώρισε τη Μακεδονική ως αυτοκέφαλη αδελφή εκκλησία. Θα διαταραχθούν οι σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο;
Ο μητροπολίτης της Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Τιμόθεος είπε ότι
στη συνάντηση δεν συζητήθηκε ο τόμος που αναμένεται από το Οικουμενικό
Πατριαρχείο για να αναγνωρίσει το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας αυτής.
Ο καθηγητής Σπασενόφσκι λέει ότι από εκκλησιαστική άποψη, αυτή η
επίσκεψη αντιπροσωπεύει μια παράλογη εμφάνιση με την οποία η Εκκλησία της
Βόρειας Μακεδονίας κινδυνεύει να βλάψει τις σχέσεις της με το Οικουμενικό
Πατριαρχείο.
Υπενθυμίζει ότι μετά από πολλές δεκαετίες, η Μακεδονική Ορθόδοξη
Εκκλησία το 2018 ξεκίνησε διαδικασία ενώπιον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το
οποίο πέρυσι δέχθηκε την Αρχιεπισκοπή Αχρίδος σε κανονική ευχαριστιακή ενότητα.
«Οι αποφάσεις της Σερβικής Εκκλησίας και της Ρωσικής Εκκλησίας είναι
συνέπεια αυτή της τόσο ιστορικής απόφασης του Οικουμενικού Πατριαρχείου της 9ης
Μαΐου 2022. Διαφορετικά, τίθεται το ερώτημα: γιατί αυτές οι αποφάσεις της Σερβικής
Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν έγιναν, ας πούμε,
50 χρόνια νωρίτερα ή 50 χρόνια αργότερα, αλλά έγιναν αφού το Οικουμενικό
Πατριαρχείο πήρε την Εκκλησία μας στην αγκαλιά του;», λέει ο Σπασενόφσκι.
Η τελευταία υψηλόβαθμη επίσκεψη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Βόρεια
Μακεδονία ήταν το 2015, όταν ήρθε για επίσκεψη ο Ιλαρίων Αλφέεφ, ο οποίος ήταν
τότε επικεφαλής της ρωσικής εκκλησιαστικής διπλωματίας.
Ο μητροπολίτης Αντώνιος, που επισκέφθηκε τη Βόρεια Μακεδονία, είναι ο
αναπληρωτής του αρχηγού της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, του 75χρονου Πατριάρχη
Κύριλλου, ο οποίος είναι εξέχων υποστηρικτής του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ
Πούτιν. «Ευλόγησε» τις στρατιωτικές ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία και
προηγουμένως έχει υποστηρίξει ότι οι Ρώσοι έκαναν μια «ηρωική πράξη»
σκοτώνοντας Ουκρανούς.
Ο Κύριλλος βλέπει την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που
ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022 ως προπύργιο ενάντια σε μια παρακμιακή Δύση
και επιμένει ότι «η Ρωσία δεν επιτέθηκε ποτέ σε κανέναν».
Ο Πατριάρχης Κύριλλος έλεγε στους οπαδούς του στη Ρωσία στις 25
Σεπτεμβρίου 2022 ότι «η θυσία κατά την εκτέλεση του στρατιωτικού σας καθήκοντος
ξεπλένει όλες τις αμαρτίες».
Τον Ιούνιο του περασμένου έτους, ο Πατριάρχης Κύριλλος επλήγη από
κυρώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου για την εξέχουσα υποστήριξή του στη ρωσική
στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας, η οποία περιελάμβανε δέσμευση
περιουσιακών στοιχείων, απαγόρευση συνεργασίας με βρετανικές τράπεζες ή
εταιρείες και απαγόρευση πτήσεων προς τη Βρετανία. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία
απέρριψε τις κυρώσεις κατά του Κυρίλλου ως «παράλογες».
