Η αποφασιστική αντίσταση της Ουκρανίας από την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσικής Ομοσπονδίας δεν έχει μόνο υποκειμενικούς παράγοντες, οι οποίοι βασίζονται στις ερμηνείες μεμονωμένων εμπειρογνωμόνων, αλλά και αρκετούς αντικειμενικούς συστημικούς παράγοντες. Αυτοί, με τη σειρά τους, διακρίνουν σαφώς την περίπτωση της Ουκρανίας από το Αφγανιστάν, το οποίο συχνά συγκρίνεται στο πλαίσιο των μορφών και των όγκων της αμερικανικής βοήθειας.
Πρώτα
απ' όλα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο αυτό, αυτό το σύνολο θα
περιλαμβάνει μάλλον μοναδικές πτυχές της
ουκρανικής περίπτωσης, οι οποίες σε συνδυασμό διαμόρφωσαν μια άτυπη
στρατηγική αντίστασης και ένα βαθύ σύστημα σταθερότητας της ουκρανικής
κοινωνίας.
Η
βαθιά κοινωνία
Ένα
καλά εδραιωμένο δίκτυο τόσο επίσημων όσο και ανεπίσημων κοινωνικών και
κοινοτικών οργανώσεων εντός της Ουκρανίας σε πολύ μεγάλο βαθμό παρείχε
ισχυρότερη και ταχύτερη κινητοποίηση σε όλα τα πιθανά μέτωπα. Η κλασική διαμάχη
μεταξύ του βαθέος κράτους και της βαθιάς κοινωνίας είναι αρκετά βιώσιμη στην
περίπτωση του ρωσικού πολέμου κατά της Ουκρανίας. Οι καθιερωμένες το 2014 συνδέσεις της κοινωνίας των πολιτών μέσω
εθελοντικών οργανώσεων, φιλανθρωπικών ιδρυμάτων υποστήριξης και άτυπων δικτύων
έγιναν η ραχοκοκαλιά της κοινωνικής συνοχής και της αντίστασης των πολιτών.
Μια
από τις μοναδικές πρακτικές στην ουκρανική εμπειρία είναι η χρήση εθελοντικών
οργανώσεων ως εναλλακτικός κόμβος εφοδιασμού για τις μονάδες πρώτης γραμμής των
ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Λόγω των υλικοτεχνικών αποτυχιών κατά τα πρώτα
χρόνια της ρωσικής επίθεσης, πολλές ειδικές ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων
ικανοποιήθηκαν με τη βοήθεια ακτιβιστών πολιτών.
Συγκεκριμενοποίηση
και αντικειμενοποίηση του εχθρού
Σε
αντίθεση με την περίπτωση του Αφγανιστάν, όπου ο εχθρός (οι Ταλιμπάν)
θεωρούνταν συμβατικά μέρος της ίδιας της αφγανικής κοινωνίας και ήταν ανοιχτά ή
όχι μέρος των τοπικών κοινοτήτων, στην περίπτωση του πολέμου της Ρωσίας κατά
της Ουκρανίας, η αυτοκρατορική πολιτική
της Ρωσίας οριοθετούσε σαφώς τα μέρη της σύγκρουσης. Έτσι, η σύγκρουση
γρήγορα πολώθηκε και αποκτήθηκαν σαφείς ορισμοί των αντιμαχόμενων μερών.
Ο
παράγοντας των εγκλημάτων πολέμου και της γενοκτονίας
Σε
αυτή την περίπτωση, η ψυχολογία του εκφοβισμού που χρησιμοποιεί η Ρωσική
Ομοσπονδία στα χέρια του στρατού της -για παράδειγμα, τα γεγονότα στην Μπούτσα,
το Ιρπίν και τη Μαριούπολη- δεν λειτούργησε όπως αναμενόταν και είχε το
αντίθετο αποτέλεσμα. Η έλλειψη επιτυχίας των Ρώσων στο μέτωπο και η ικανότητα
του ουκρανικού στρατού να προβάλει επαρκή αντίσταση
προκάλεσε ενότητα και δυσαρέσκεια ως
απάντηση στον εκφοβισμό και όχι το αναμενόμενο σοκ και την απάθεια.
Αποτελεσματική
επικοινωνία από πάνω προς τα κάτω
Από
την πρώτη ημέρα της πλήρους κλίμακας εισβολής, οι ουκρανικές αρχές,
εκπροσωπούμενες από τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον Υπουργό Εξωτερικών
Ντμίτρο Κουλέμπα και τον Υπουργό Άμυνας Ολέξι Ρεζνίκοφ, βρίσκονται σε συνεχή άμεση επαφή με το κοινό μέσω
ενημερωτικών βιντεομηνυμάτων, ενημερώσεων στον Τύπο και στα κοινωνικά δίκτυα. Αρκετές κοινωνιολογικές έρευνες
έχουν ήδη δείξει ότι αυτό έχει γίνει ένας από τους παράγοντες ενότητας
και "ηρεμίας" για τον άμαχο πληθυσμό. Έχει επίσης καταστεί σημαντικό
στοιχείο της συνολικής στρατηγικής πληροφόρησης της Ουκρανίας τόσο στο
εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό μέτωπο.
Ενεργητική και Προληπτική διπλωματία
Η
ουκρανική διπλωματία έχει χαράξει μια πορεία για ενεργό και προληπτικό έργο στο
πλαίσιο διεθνών οργανισμών και κοινοβουλευτικών συνελεύσεων. Παρόλο που στις
περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να αμφισβητηθεί η αποτελεσματικότητα των
αποφάσεων και/ή των συγκεκριμένων περιορισμών κατά της Ρωσίας, το γενικότερο έργο πληροφόρησης επέτρεψε
στην Ουκρανία να διατηρήσει τη θέση της στη διεθνή σκηνή και στις συνομιλίες των βασικών συμμάχων - των
Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, των χωρών της Κεντρικής και της
Ανατολικής Ευρώπης.
© Transatlantic Dialogue Center
