Του Αρχιμανδρίτου Ευσέβιου Νακόπουλου,
Εφημερίου του
Ιερού Μητροπολιτικού Ναού
Αγίου Γρηγορίου
του Παλαμά Θεσσαλονίκης
Διάβασα τις προάλλες μία δίκαιη απορία (ή ρητορική ερώτηση) ενός έντιμου και έγκριτου αρθρογράφου, ο οποίος μετά την παράθεση του εξής λόγου του Κυρίου μας -«Σε όποιον σε χαστουκίζει στο ένα μάγουλο, γύριζε και το άλλο.» (Λουκά 6:29)- αναρωτήθηκε, αν είναι δυνατό να εφαρμοστεί αυτό απέναντι στη δολοφονική ρωSSία. Πράγματι, αυτό το χωρίο έχει προβληματίσει πολλούς σχολιαστές και πάνω στη βιασύνη μας σπεύδουμε να χαρακτηρίσουμε την εντολή αυτή του Χριστού «ακατόρθωτη». Ωστόσο, ας δούμε προσεκτικότερα αυτά τα λόγια του Κυρίου μας και, συνδέοντάς τα με την τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία, θα διαπιστώσουμε, ότι οι Ουκρανοί υπερασπιζόμενοι το δίκαιο της πατρίδας τους εναντίον των ρώSSων εισβολέων συμμορφώνονται πλήρως στο παράδειγμα του Κυρίου μας για την υπεράσπιση της δικαιοσύνης!
Αυτός ο λόγος του Χριστού αναφέρεται λεπτομερέστερα από τον
Ματθαίο, ο οποίος επισημαίνει μια φαινομενικά μικρή αλλά άρδην διαφοροποιούσα
λεπτομέρεια, που μας ανοίγει το πεδίο μελέτης και, ακολούθως, κατανόησης: «Αν
κάποιος σε χτυπήσει στο δεξί μάγουλο, γύρισε του και το άλλο.» (Ματθαίου
5:39). Προσέξτε, τι καταγράφει ο Ματθαίος: Αναφέρει πρώτα το δεξί μάγουλο.
Γιατί αυτό; Μας διαφεύγει, ότι, όταν ο Χριστός δίδασκε, απαντούσε και σε
ερωτήματα, που απασχολούσαν τη ραββινική σκέψη της εποχής εκείνης (για
παράδειγμα βλ. Ματθαίου 22:16). Σύμφωνα με την «πρακτική» τότε (και τώρα) ένα
δεξί χέρι, που χτυπάει ένα πρόσωπο, που στέκεται απέναντι του, χτυπάει με την
εξωτερική πλευρά της παλάμης το δεξί μάγουλο («ξανάστροφη» όπως λέει ο λαός!)
και μετά με το εσωτερικό χέρι της παλάμης το χέρι επανέρχεται και χτυπάει το
αριστερό μάγουλο. Για την αίσθηση δημοσίας αιδούς εκείνης της εποχής το ράπισμα
με την εξωτερική πλευρά της παλάμης στο δεξί μάγουλο ήταν μεγάλη ατίμωση, που εξισωνόταν
με το δημόσιο φτύσιμο σε κάποιον, με το δημόσιο ξεμάλλιασμα κάποιου, με το
δημόσιο άρπαγμα του πανωφοριού - για αυτό και ο Κύριος μας συνεχίζει λέγοντας «Αν
κάποιος σου πάρει το πανωφόρι, μην τον εμποδίσεις να πάρει και το πουκάμισο.» (Λουκά
6:29). Αυτά όλα τα βρίσκουμε αποτυπωμένα ως ραββινική σκέψη στη Mishnah (Bava Kamma, 8:6). Και εθεωρείτο τέτοιος
δημόσιος εξευτελισμός το τέτοιου είδους ράπισμα, ώστε να έχει το δικαίωμα ο
ραπισμένος να ζητήσει διπλή νομική αποζημίωση σε σύγκριση με άλλα χτυπήματα!
Τι εννοεί, επομένως, εδώ ο Κύριος μας; Θα το καταλάβουμε,
τελικά, αφού δούμε ακόμα ένα σημείο, όταν ο ίδιος ο Κύριος ραπίστηκε κατά την
άδικη δίκη του από τον αρχιερέα Άννα: «Ένας από τους φρουρούς, που ήταν εκεί
κοντά, έδωσε ένα ράπισμα στον Ιησού και του είπε «Έτσι απαντάς στον αρχιερέα;». «Αν
είπα κάτι κακό,» του απάντησε ο Ιησούς «πες, ποιο ήταν αυτό. Αν, όμως, μίλησα
σωστά, γιατί με χτυπάς;» (Ιωάννη 18:22-23) Μήπως ο Χριστός παραβαίνει την
εντολή, που έδωσε ήδη στους μαθητές του; Σε καμία περίπτωση! Ακριβώς με το
παράδειγμά του μας δείχνει, ποια είναι η πραγματική εφαρμογή της εντολής του: Ο
φρουρός δεν είχε κανένα δικαίωμα στη δίκη να τον χτυπήσει, το μόνο δικαίωμα του
ήταν να πει, αν είχε, κατηγορία εναντίον του - που δεν είχε βεβαίως. Με την
απάντηση του ο Χριστός τον ελέγχει ως παράνομο και τον φέρει ενώπιον της
δικαστικής αρχής!
Συνεπώς, όταν ο Χριστός λέει για το ράπισμα, εφιστά την
προσοχή των μαθητών του στο εξής: Ναι, είναι άδικο και οδυνηρό και απρεπές να
ραπιστεί κάποιος, που δεν φταίει, και προσωπικά για τον εαυτό του ο ίδιος ο
ραπισμένος μπορεί να μη ζητήσει τη διπλή νομική αποζημίωση, που η ραββινική
θεώρηση όριζε, εφόσον δεν νοιάζεται για τις προσβολές των κακών. Ωστόσο, αυτό
δεν σημαίνει καθόλου, ότι καταργείται η έννοια του δικαίου, η έννοια της
εγκόσμιας εξουσίας, που υπάρχει, για να απονέμει δικαιοσύνη, ενώπιον της οποίας
ο Κύριός μας καλεί τον άδικο φρουρό να λογοδοτήσει.
Εφόσον, λοιπόν, η Ουκρανία δέχτηκε και δέχεται δόλια
χτυπήματα από την εγκληματική ρωSSία, δεν
πρόκειται για θέμα δύο ατόμων στις κοινωνικές τους συναναστροφές αλλά για
επίθεση εναντίον θεσμών και αγαθών και πολύ σωστά πράττει η Ουκρανία και
αντιστέκεται και μάχεται εναντίον των βαρβαρικών εισβολέων. Αυτή η αντίσταση
είναι πράξη δικαιοσύνης και ενώπιον της δικαιοσύνης πρέπει να λογοδοτήσει η ρωSSία για τα εγκλήματά της εναντίον της Ουκρανίας!
