Γράφει ο Αρχιμανδρίτης Ρωμανός Αναστασιάδης,
Κληρικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου εκ Κρήτης.
Σε ρωσικές πηγές διαβάζουμε
το εξής:
«Ο Ορθόδοξος
Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος έχει συγκαλέσει όλους τους επισκόπους (370) του
Πατριαρχείου Μόσχας σε Σύνοδο στα τέλη του Δεκεμβρίου 2019, για να
προσδιορίσουν και να αποφασίσουν εάν οι Ελληνικές Εκκλησίες που βρίσκονται σε
κοινωνία με τους αχειροτόνητους Ουκρανούς εθνικιστές σχισματικούς είναι στην
πραγματικότητα σχισματικές...».
Θυμάμαι ότι πριν από ένα και
πλέον χρόνο, όταν η Διαρκής Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας αποφάσιζε την
αντικανονική -εκκλησιολογικώς και θεολογικώς αδικαιολόγητη- διακοπή κοινωνίας
με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, είχα αναρωτηθεί: Καλά, είναι δυνατόν ο
Πατριάρχης Κύριλλος να προβαίνει σε τόσο σοβαρές και επιζήμιες για την Εκκλησία
του -και εν γένει για την Ορθοδοξία- μονομερείς αποφάσεις χωρίς καν να έχει τη
στοιχειώδη ευαισθησία και σύνεση να συγκαλέσει το σύνολο της Ιεραρχίας του και
να ζητήσει την άποψή τους; Πώς είναι επιτρεπτό τόσο ακραίες αποφάσεις, όπως η
διακοπή της Ευχαριστιακής Κοινωνίας, να λαμβάνονται σε ένα κλειστό κύκλο
διορισμένων -οι μισοί από τους οποίους μόνιμοι- μελών μιας μικρής Διαρκούς
Συνόδου;
Κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι
από τότε... Η αλήθεια είναι ότι το Πατριαρχείο Μόσχας περίμενε πως με τη δική
του διχαστική και διασπαστική της ενότητας της Ορθοδοξίας απόφαση θα σπεύσουν
να συνταχθούν και άλλες τοπικές Εκκλησίες. Ίσως με κάποιες να είχε ήδη
προσυνεννοηθεί, αλλά τελικά καμία από αυτές δεν τόλμησε να μιμηθεί το σάλτο
μορτάλε της Μόσχας στο κενό της αποστασίας και του σχίσματος από την Πρωτόθρονη
Μητέρα Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία. Πέραν μερικών γενικόλογων «απειλών» ή
διφορούμενων δηλώσεων από τους λίγους γνωστούς δορυφόρους της Μόσχας, ουδείς
διανοήθηκε να αποκόψει τον ομφάλιο λώρο που συνδέει όλες τις κατά τόπους ανά
την οικουμένη Εκκλησίες με την Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, δηλαδή
τη σχέση κοινωνίας με τον Πάνσεπτο Οικουμενικό Θρόνο. Εξ αυτού και μόνου του
λόγου, η όλη στρατηγική της Μόσχας περιγράφεται με δύο χαρακτηριστικές λέξεις:
ΑΠΟΤΥΧΙΑ και ΑΔΙΕΞΟΔΟ.
Και καθώς ο Κύριλλος, ο
Ιλαρίων και όλη η τραγική παρέα της διαχείρισης αυτής της κρίσης, που οι ίδιοι
δημιούργησαν στους εαυτούς τους και στην Εκκλησία, άρχισε να οδηγείται από τη
μία γκάφα στην άλλη και από το ένα φιάσκο στο άλλο, ταυτόχρονα πλήθαιναν και οι
φήμες ότι το εσωτερικό της ρωσικής Ιεραρχίας είναι καζάνι που βράζει... Με
προφανή και πρώτο στόχο το Μητροπολίτη Ιλαρίωνα, πρωταγωνιστή της ουσιαστικής
και επικοινωνιακής αποτυχίας, αλλά βαθύτερο και τελικό αποδέκτη της κριτικής
τον ίδιο τον Πατριάρχη Κύριλλο και τις επιλογές του.
Το γεγονός ότι μετά από ένα
χρόνο ο Πατριάρχης Μόσχας φέρεται να συγκαλεί την Ιεραρχία της εν Ρωσία
Εκκλησίας έχει πολλές αναγνώσεις. Αφενός, αναζητά σωσίβιο για τα προσωπικά του
λάθη και τα λάθη των στενών συνεργατών του, δικές του επιλογές όλα, πασχίζοντας
να διαχύσει το βάρος της ευθύνης σε 370 ανθρώπους, η συντριπτική πλειοψηφία των
οποίων αγνοεί πλήρως τις πλέον κρίσιμες παραμέτρους και λεπτομέρειες του
Ουκρανικού, καθώς και κάθε άλλου διορθοδόξου ή διαχριστιανικού ζητήματος, αφού
ελάχιστα ενημερώνονται και ακόμη πιο λίγο ερωτώνται για όλα όσα αποφασίζει και
πράττει το στενό περιβάλλον του «πάπα» της Μόσχας. Αφετέρου, ίσως και να
επιζητεί μια «έντιμη διαφυγή» από το αδιέξοδο στο οποίο ο ίδιος έχει φέρει τον
εαυτό του και την Εκκλησία του. Κρυπτόμενος πίσω από μια Ιεραρχία, την οποία
επί ενάμισι έτος αγνοεί, παρά την οποία λαμβάνει κορυφαίες και ιστορικές
αποφάσεις, κατά της οποίας τελικά πολιτεύεται με κίνδυνο να απομονώσει την εν
Ρωσία Εκκλησία, τον κλήρο και τους πιστούς της από όλο τον υπόλοιπο Ορθόδοξο
κόσμο.
Ποιος θα είναι το «εξιλαστήριο
θύμα» αυτής της «έντιμης διαφυγής», δεν θα επιχειρήσω να εικάσω. Πολλά
ακούγονται εδώ και πολύ καιρό, προερχόμενα από σοβαρές πηγές εντός της εν Ρωσία
Εκκλησίας, για το δυσοίωνο μέλλον του «μαέστρου» Ιλαρίωνος. Σίγουρα όμως αυτά τα
πληροφορείται και ο ίδιος ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ και -εκτός εάν έχει
αποφασίσει να... θυσιάσει τον εαυτόν του για το γενικότερο καλό- προφανώς ήδη
θα ετοιμάζει την άμυνα και αντεπίθεσή του απέναντι στους εσωτερικούς του
αντιπάλους που μετ’ επιτάσεως ζητούν την κεφαλή του «επί πίνακι».
Όλα τα παραπάνω σκιαγραφούν
μια σχιζοειδή συμπεριφορά της εν Ρωσία Εκκλησίας. Η ίδια, έχοντας θεμελιώσει
όλη την επιχειρηματολογία της σε αντικανονικές βάσεις, δυσκολεύεται σήμερα να
αποφασίσει και να διακηρύξει το ποιος είναι ή όχι, κατά την αντίληψή της, «σχισματικός».
Μέχρι πρότινος, οι αποφάσεις της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου ήταν μονότονα σκληρές
και αδιαπραγμάτευτες: Όποιος κοινωνεί με τους «σχισματικούς» της Ουκρανίας,
καθίσταται αυτομάτως «σχισματικός» και του διακόπτουμε το μνημόσυνο και την
κοινωνία. Αυτό έγινε π.χ. με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης
Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο. Το κλίμα χάλασε και άλλαξε όταν, παρά τα όσα ανέμεναν οι
Μοσχοβίτες, ο Προκαθήμενος του Δευτερόθρονου Πατριαρχείου, Πάπας και Πατριάρχης
Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ Β΄, απάντησε στο Ειρηνικό Γράμμα
του Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ.κ. Επιφανίου και ενέγραψε το
όνομά του στα Δίπτυχα της Παλαιφάτου Εκκλησίας του Ευαγγελιστού Μάρκου. Η εξέλιξη
αυτή υπήρξε ηχηρό χαστούκι για τον Πατριάρχη Μόσχας και την ομάδα του και οι
αντιδράσεις υπήρξαν σπασμωδικές και τελικώς αδιευκρίνιστες. Μια Σύνοδος που
είχε προγραμματιστεί προκειμένου να αποφανθεί για το θέμα ματαιώθηκε, ενώ τώρα
διαβάζουμε ότι όλα αυτά θα κριθούν συνολικά στα τέλη Δεκεμβρίου από όλη την
Ιεραρχία...
Μακάρι οι τελευταίες αυτές
εξελίξεις να επιφέρουν κάτι θετικότερο για την εν Ρωσία Εκκλησία και το μέλλον της
μέσα στο Σώμα της αδιαιρέτου Καθολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Μακάρι να μετανοήσουν, να
συνέλθουν, να επιστρέψουν στην κανονικότητα και στην υπακοή στο Θέλημα του
Θεού, στην Τάξη, στην Ιερά Παράδοση, στους Κανόνες, στους Θεσμούς της Εκκλησίας.
Μακάρι να αποφευχθεί η
οριστική έκπτωσή τους από την Εκκλησία του Χριστού. Διότι μόνο αυτή υπάρχει και
μπορεί να υπάρχει ως η Εκκλησία που ίδρυσε ο Χριστός.
Είναι αδιανόητο κάθε άλλο
σχήμα με ονομασίες και προσδιορισμούς ξένους και ασυμβίβαστους προς την
Καθολικότητα και Οικουμενικότητα της Εκκλησίας, όπως π.χ. «Ρωσική Εκκλησία», «Σερβική
Εκκλησία», κλπ. Οι όροι αυτοί από μόνοι τους συνιστούν σχίσμα και διαίρεση,
τελικώς και ουσιαστικώς αίρεση. Και πρέπει πάραυτα, με ευθύνη όλων μας, να
εκλείψουν από το λεξιλόγιο και τη ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, της Θεολογίας
και της Εκκλησιολογίας της.
