Με αφορμή την τρέχουσα κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ιδιαίτερα δε το ζήτημα της Αγιάς Σοφιάς και την στάση της Ρωσίας, είναι καλό να κάνουμε μια ανασκόπηση στην Ιστορία μας, η οποία μαρτυρεί ένα και μόνο πράγμα, όπως έχει πει και ο Καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ, πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης Ειρηναίος Δεληδήμος:
«Συνέχεια
όλες οι ελπίδες των Ορθοδόξων Ελλήνων στρέφονται στους Ρώσους, οι οποίοι ποτέ
δεν μας βοήθησαν, μόνο κακό μας έκαναν! Και τότε, το 1770, αφού ξεσήκωσαν τους
Έλληνες σε επανάσταση, μετά τους εγκατέλειψαν να σφαγιασθούν (από τους
Τούρκους). Όχι, ποτέ δεν βοήθησαν οι Ορθόδοξοι Ρώσοι, μη λέμε ανοησίες!»...
Ο Ιωάννης Βλάχος όπως ήταν το όνομά του, γεννήθηκε στην Ανώπολη των Σφακίων. Την ημερομηνία δεν την γνωρίζουμε, αλλά πιθανολογείται το 1722 ή το 1730. Υπήρξε ένας από τους πλέον εγγράμματους, μορφωμένους και πολυταξιδεμένους Σφακιανούς, που πέρασε στην ιστορία ως Δασκαλογιάννης.
Στα Σφακιά ήταν γνωστός με το όνομα δάσκαλος και επίσης αναφέρεται σε τούρκικο έγγραφο του 1750 ως «Ο δούλος Δασκαλογιάννης γραμματικός του Καστελλίου». Το προσωνύμιο δάσκαλος του δόθηκε γιατί προφανώς παρείχε διδασκαλία. Ο πατέρας του ήταν πλούσιος πλοιοκτήτης που τον μόρφωσε στο εξωτερικό, πιθανότατα στην Ιταλία όπου σπούδαζαν τότε κι άλλοι Κρητικοί, αφού μιλούσε την ιταλική καθώς και τη ρωσική γλώσσα. Στην εμφάνιση ήταν άντρας μετρίου αναστήματος, ανδροπρεπής και εύχαρις σαν χαρακτήρας. Είχε φυσική ευφράδεια και έπειθε εύκολα αφού είχε το σπάνιο χάρισμα της ρητορικής ηγεσίας. Είχε τέσσερα αδέρφια. Η γυναίκα του λεγόταν Σγουρομαλλίνη ή Ξανθομαλλίνη, με καταγωγή από το Ρέθυμνο και μαζί της είχε αποκτήσει τέσσερις κόρες και δύο γιους.
Στην κατοχή του ο Δασκαλογιάννης είχε τέσσερα τρικάταρτα καράβια κι ο ίδιος ταξίδευε με αυτά στα λιμάνια της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Οι δραστηριότητές του τον κάνουν πλούσιο και γνωστό στην Ευρώπη του διαφωτισμού. Από το 1760 είχε οριστεί αρχηγός των ένοπλων δυνάμεων στα Σφακιά. Συνδεόμενος προσωπικά με τον Ορλώφ, παρακινείται μαζί με άλλους οπλαρχηγούς της Πελοποννήσου να ξεκινήσει επανάσταση, στηριζόμενος στις κούφιες υποσχέσεις του περί ρωσικής βοήθειας.
Ο έξυπνος και πολυμήχανος πολεμιστής, οργανώνει 1300 άνδρες, ιδρύει νομισματοκοπείο σε μια παραθαλάσσια σπηλιά δυτικά της Χώρας Σφακίων, που φέρει και το όνομά του, και εμψυχώνει τους Σφακιανούς να πιστέψουν, ότι ήρθε η ώρα της ελευθερίας που τόσο ποθούσε για την πατρίδα του.
Τον Μάρτιο του 1770, υψώνει στην Ανώπολη τη σημαία της επανάστασης. Την τελευταία στιγμή και ενώ καταγράφονται νικηφόρες μάχες προδίδεται από τους Ρώσους και αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται μόνος του απέναντι σε πολυάριθμο στρατό. Πάραυτα, συνεχίζει ανυπότακτος και δίνει σφοδρή μάχη στην Ίμπρο, προκειμένου να δώσει χρόνο στα γυναικόπαιδα να διαφύγουν με τα καράβια.
Οι Τούρκοι στέλνουν 6000 στρατό στην Ανώπολη και πλοία στο Λουτρό, ο οποίος καταλαμβάνει το περήφανο χωριό, σφάζει τους κατοίκους, λεηλατεί και καταστρέφει ό,τι απομένει. Οι δύο του κόρες αιχμαλωτίζονται. Στην απόγνωσή του, σκέφτεται να ενδώσει στην επιστολή του πασά για παράδοση. Οι υπόλοιποι δεν συμφωνούν και έτσι δίνεται δεύτερη δραματική μάχη στο φαράγγι της Αράδαινας, όπου οι Τούρκοι αποδεκατίζουν τους αγωνιστές. Μετά από δεύτερη επιστολή των Τούρκων για δήλωση υποταγής με αντάλλαγμα γενική αμνηστία, ο Δασκαλογιάννης προκειμένου να σταματήσει η αιματοχυσία αφού δεν υπήρχε ελπίδα, την υπογράφει και τον Οκτώβριο του 1770 παραδίνεται στο Φραγκοκάστελλο όπου έδρευαν οι Τούρκοι.
Εκείνοι, θέλοντας να συλλάβουν κι άλλους Σφακιανούς οπλαρχηγούς, αθετούν το λόγο τους, τον χρησιμοποιούν ως δόλωμα και τον αναγκάζουν να συνάψει και αποστείλει ψευδή συμφωνία υποταγής στους ανθρώπους του. Οι Σφακιανοί την αποδέχονται και πιστεύουν ότι αφού δήλωσαν υποταγή και για να εξασφαλίσουν τη ζωή του αρχηγού τους, μπορούσαν να παρουσιαστούν στον πασά και να του φέρουν την έγγραφη αποδοχή τους.
Έτσι την ίδια μέρα 75 οπλαρχηγοί με τον Πρωτοπαπά και 6 παπάδες, πηγαίνουν στο Φραγκοκάστελλο με 500 πρόβατα ως δώρο. Οι Τούρκοι πετυχαίνουν το σκοπό τους και τους μεταφέρουν όλους στο Ηράκλειο, όπου άλλους τους κρέμασαν αμέσως και άλλους βασάνισαν μέχρι θανάτου.
Η αυλαία της επανάστασης πέφτει δραματικά στις
17 Ιουνίου του 1771, όπου οι τούρκοι έγδαραν με ξυράφια τον Δασκαλογιάννη σε
δημόσια θέα. Ο περήφανος Σφακιανός
υπέστη το φρικτό μαρτύριο με μεγάλη καρτερία, δεν λιγοψύχησε ούτε λεπτό, ούτε
ακόμα και όταν έφεραν μπροστά του τον αδερφό του Χατζησγουρομάλλη, ο οποίος
μετά το γεγονός τρελάθηκε...
Πηγή: sfakia.gr
Ενδιαφέρον και το άρθρο για το Δασκαλογιάννη στη
«Μηχανή του Χρόνου»: Δασκαλογιάννης,
ο θρυλικός επαναστάτης που ξεσήκωσε τα Σφακιά εναντίον των Τούρκων και
ενέπνευσε τον Καζαντζάκη. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο στο ικρίωμα αφού τον έγδαραν
ζωντανό!...
