Συνοπτική επισκόπηση του Ουκρανικού εκκλησιαστικού προβλήματος
και η πρόταξη της ζωής και του Σώματος έναντι των γραπτών νόμων και των
επισήμων διοικητικών πράξεων.
Tου
Κώστα Νούση,
Φιλολόγου-Θεολόγου,
M.Th.
Είναι γεγονός ότι έχει αρχίσει η Ορθοδοξία να βιώνει ένα
ακόμη σχίσμα μέσα στη μακραίωνη ιστορία της. Βρίθει, βέβαια, σχισμάτων, για του
λόγου το ακριβές και αληθές. Οι Πατέρες λένε πως ούτε αίμα μαρτυρίου δεν
ξεπλένει αυτόν που σχίζει την Εκκλησία. Τόσο σοβαρό αμάρτημα λοιπόν. Το θέμα
είναι ποιος σχίζει εν προκειμένω, οι Ρώσοι ή το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Και
πριν συνεχίσουμε μια ερώτηση που θα βοηθήσει πολύ: οι Κανόνες έγιναν για την
Εκκλησία ή η Εκκλησία για τους Κανόνες; Το ζων Σώμα προηγείται ή να γυρίσουμε
στον νομικισμό των Ιουδαίων; Χάρις, λοιπόν, και ελευθερία ή νόμος και
τυπολατρία; Ο άνθρωπος για το Σάββατο ή το Σάββατο για τον άνθρωπο;
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Το σχίσμα είναι ήδη γεγονός. Το
ουκρανικό σχίσμα φαίνεται πως θα ταλανίσει επί πολύ την Εκκλησία μας. Από πού
έχει την αρχή του; Η απάντηση: μερικούς αιώνες πριν, όταν ο Κων/πόλεως
«εκβιάστηκε και αναγκάστηκε» να εκχωρήσει το δικαίωμα της χειροτονίας του
μητροπολίτη Κιέβου στον Μόσχας. Αυτό μόνο. Και φυσικά, οι Ρώσοι κατέλαβαν τη
Μητρόπολη Κιέβου και έπαψε σιγά σιγά η μνημόνευση του Οικουμενικού. Αυτά τότε. Σήμερα,
το φυτίλι άναψε με την αδικαιολόγητη αποχή των Ρώσων από την Πανορθόδοξη Σύνοδο
του Κολυμπαρίου. Το Πατριαρχείο της Νέας Ρώμης το «έκανε γαργάρα», για να μην
προκαλέσει θέμα. Και ενώ θα συζητιόταν πανορθοδόξως το θέμα της Αυτοκεφαλίας, η
Σύνοδος αυτή δεν τα κατάφερε, διότι έλειπε η Ρωσία και μερικοί δορυφόροι της.
Και έτσι, μια κολοβωμένη σύνοδος δεν επέλυσε το φλέγον θέμα. Πράγμα που
σημαίνει ότι συνεχίζεται να κρατεί το εθιμικό δίκαιο, σύμφωνα με το οποίο ο
Οικουμενικός Πατριάρχης χορηγεί το Αυτοκέφαλο και τις Πατριαρχικές Αξίες σε
άλλες Επισκοπές, όπως πρόσφατα στη Βουλγαρία, στην Πολωνία, στην Τσεχία,
τελευταία δε και στην Ουκρανία…
Απορώ, λοιπόν, για ποιον λόγο οι πάσης φύσεως
φονταμενταλιστές – κληρικοί και λαϊκοί – κόπτονται για την παράβαση του
Κανονικού Δικαίου. Πού τη βλέπουν; Η Πολωνία, μάλιστα, είναι όμορη της
Ουκρανίας. Ό,τι ίσχυσε για εκείνην, το ίδιο και για την γειτονιά της. Τους
πείραξαν οι σχισματικοί, λένε όσοι έχουν ένα τελευταίο επιχείρημα κατά του
Πατριαρχείου. Μάλλον εν αμαρτίαις πρόφαση. Απώτερος στόχος ο ανένδοτος αγώνας
τους κατά του οικουμενισμού – δονκιχωτικές επιθέσεις κατά ανεμομύλων… Και πάλι
έκπληκτος ερωτώ: η εκκλησιαστική ιστορία έχει περισσότερα παραδείγματα χρήσης
και εφαρμογής της οικονομίας ή της ακριβείας, ακόμη και σε θέματα χειροτονιών,
όπως αναχειροτονιών ή θεραπείας χειροτονιών από αιρετικούς ή σχισματικούς; Να
θυμηθώ τους Μελιτιανούς της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου; Την περίπτωση του
αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων; Την πρόσφατη περίπτωση της χειροτονίας του παπα
Εφραίμ του Κατουνακιώτη από σχισματικό Επίσκοπο (ζηλωτή παλαιοημερολογίτη);
Η Εκκλησία είναι ένα ζωντανό σώμα. Το Σώμα του Χριστού.
Δεν είναι νομικό καθίδρυμα. Όπως το ανθρώπινο σώμα έχει την ικανότητα της
αυτοΐασης και μάλιστα πολλές φορές ενάντια στις προβλέψεις των γιατρών ή στις
θεραπείες της κλασικής ιατρικής, έτσι και ασυγκρίτως περισσότερο τούτο ισχύει
για το μυστηριακό Σώμα του Χριστού, στο οποίο δρα το ελεύθερο και αγαπών
πρόσωπο του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος. Για τον λόγο αυτό με θλίβει όταν
βλέπω τόσο χειμαρρώδη – αλλά εκλεκτικά μεροληπτικό και εμμονικό – νομικισμό σε
βάρος του Πατριάρχη, την ίδια ώρα που οι Ρώσοι έχουν κάνει και συνεχίζουν
αμετανόητοι τις μύριες όσες ιεροκανονικές παραβάσεις… Και ποιοι είναι αυτοί οι
κανονολόγοι, ιερωμένοι και μη, που θα αποφασίσουν και θα διατάξουν σε ποιες
περιοχές θα πνεύσει το Πνεύμα και θα μεταβάλει τα τίμια Δώρα και σε ποιες θα αποχωρήσει; Επιεικώς
απαράδεκτοι, αδελφοί και πατέρες. Και εσείς και οι ρώσοι ιεράρχες που
«αφόρισαν» ήδη Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και Εκκλησία Ελλάδος. Κρίμα,
πραγματικά, για τις ευκολίες των κρίσεων και ενεργειών σας. Οι οποίες όλως
περιέργως στρέφονται κατ’ «αντικειμενικόν» τρόπον αποκλειστικά υπέρ του Μόσχας
και κατά του Οικουμενικού… Θα ήθελα με τα προηγούμενα να μη θεωρηθώ αφελώς
καταπατητής της ακρίβειας του Κανονικού Δικαίου της Εκκλησίας. Αλλά δεν μπορώ
σε καμιά περίπτωση να ανεχτώ την υποκρισία, εκούσια και ασύνειδη…
Αληθεύει, άγιοι πατέρες και αδελφοί, πως ο Ρώσος
Πατριάρχης, εν είδει ετέρου Πάπα Ρώμης, μνημονεύεται όπου γης ευρίσκονται
Επισκοπές «ρωσικής δικαιοδοσίας»; Και ποιος, στο κάτω κάτω της γραφής, είναι ο
Μόσχας που θα μας επιβάλλει επιτίμιο ακοινωνησίας και θα ορίσει πού θα ισχύει η
Ευχαριστία και πού όχι; Και γιατί ο άγιος Μόσχας δεν επέλυε τόσα χρόνια το
Ουκρανικό; Τι περίμενε; Και για ποιον λόγο δεν χαίρεται με την επιστροφή των
σχισματικών Ουκρανών αδελφών υπό την ομπρέλα της μιας πλέον εν Ουκρανία
Ορθοδόξου Εκκλησίας; Ή μήπως έχουν ξεφύγει και σε πράξεις θλιβερές, που τους
εκθέτουν ανεπανόρθωτα: απειλούν ότι θα ανακόψουν τον ρωσικό θρησκευτικό
τουρισμό προς τις αδελφές Εκκλησίες. Μαμωνάς, κατήφορος…
Ποιος ορίστηκε Οικουμενικός Πατριάρχης από την Δ’
Οικουμενική Σύνοδο; Πού ήταν τότε οι Ρώσοι; Εννοείται πως ούτε καν χριστιανοί
δεν είχαν γίνει. Ποια Σύνοδος από τότε, Οικουμενική ή Τοπική, αφαίρεσε το
διοικητικό αυτό «προνόμιο» από τον εκκλησιαστικό θρόνο της Κων/πολης; Υπάρχει
τάξη στη συνοδικότητα; Υπάρχει πρόεδρος; Ή είναι «μπάχαλο» και χάβρα Εβραίων;
Και η συνοδικότητα, εξ όσων γνωρίζουμε, έχει κάποιου είδους τάξη, ώστε να
λειτουργεί. Και μέχρι τότε, οι ρωσικές φαντασιώσεις περί Τρίτης Ρώμης ας
κατευνασθούν…
Ας δούμε πιο συγκεκριμένα τους Έλληνες φιλορώσους
αντιδρώντες. Ας μην αυταπατώμεθα. Η αντιοικουμενιστική και ζηλωτική μανία και
ψυχοπαθολογία κρύβεται κάτω από την επίφαση της προάσπισης της «προσβαλόμενης»
Ορθοδοξίας. Επιχειρήματα σαθρά, διότι κατασκευάζονται με μερολητικά,
προκατειλημμένα και εμπαθή κριτήρια. Οι Ρώσοι αποτελούν το νέο άλλοθι του
ζηλωτισμού. Ξεχνάνε το φιλολατινισμό των Ρώσων, προς το παρόν βέβαια, διότι
βολεύει… Ένα ακατανόητο μίσος κατά του Έλληνα Πατριάρχη και της περί αυτόν
Συνόδου. Βέβαια, είναι τούτοι υποχείρια των Αμερικάνων, ενώ οι αθωότατες
περιστερές, οι Ρώσοι, καμιά σχέση με τον Πούτιν…
Μοναχοί βγάζουν φιρμάνια, σεβαστοί και πολιοί κατά τα
άλλα. Καθηγητές Πανεπιστημίου και θεολογούντες αυτοαναιρούνται σε γραπτά τους
για τη δράση του Πνεύματος στην Εκκλησία, μετακινούντες κατά το δοκούν τα όριά
της. Ιστολόγια συγκεκριμένα «κατευθύνουν» τον πόλεμο κατά των Ρωμηών Επισκόπων
της Πόλης και υπέρ της Τρίτης Ρώμης. Με τα αζημίωτο βέβαια… Έλεος! Και δεν
βλέπουν το δάσος, που λέγεται ρωσισμός (ο
πάλαι ποτέ πανσλαβισμός), ένα εθνικιστικό καρκίνωμα που διαβρώνει την ουσία
του ίδιου του Ευαγγελίου. Και αυτό το απόστημα, αυτό το πνευματικό πύον, αυτή η
εκκλησιολογική κακοήθεια πρέπει επιτέλους να σπάσει, να καυτηριαστεί, να
επουλωθεί, να ιαθεί…
Το γενόμενο πια σχίσμα δεν είναι παρά η αρχή της
θεραπείας. Να μπουν τα πράγματα στη θέση τους. Να «οικονομηθούν» οι Ρώσοι
αδελφοί και ο ψυχωτικός μεγαλοϊδεατισμός τους να θεραπευθεί. Ο χρόνος φαίνεται
θα βοηθήσει και πάλι τη δράση του Παρακλήτου. Ας μην τρομάζουμε και τόσο
για το σχίσμα. Θα θεραπευτεί. Με περισσότερα θετικά αποτελέσματα από τα
κακά που θα επιφέρει. Διότι η αλήθεια και το αγαθό είναι ισχυρότερα του
παρυπόστατου κακού. Για μας δε τους Ορθοδόξους το αγαθό και η αλήθεια δεν είναι
απλές ιδέες, αλλά ενυπόστατα όντα μέσα στην Τριάδα.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν υποκαθιστά φυσικά τον
Χριστό επί γης. Όλοι οι Επίσκοποι και οι Επισκοπές είναι ισάξιες και ίσες
ενώπιος του Θεού. Η Ευχαριστία είναι παντού η ίδια και η αυτή. Η κεφαλή είναι
μονάχα ο Χριστός. Έδωσε όμως το δεσμείν και λύειν στους Αποστόλους και στους
διαδόχους τους. «’Ελυσε», λοιπόν, το Οικουμενικό Πατριαρχείο τους Ουκρανούς από
το σχίσμα και τη διαίρεση και τους έδωσε αυτονομία, όπως έδωσε παλιότερα και
στους Ρώσους. Πού το πρόβλημα, πατέρες και αδερφοί; Δεν χαίρεστε με την
επιστροφή των «ασώτων»; Μήπως και υμείς υποπίπτετε στο αμάρτημα της
μητροκτονίας και του μεγάλου αδερφού της παραβολής του ασώτου; Μήπως;…
Τι θυμήθηκα πάλι; To έγραψα και παλιότερα. Μια αδερφή μας στην πόλη της
Λάρισας έγινε ιεχωβίτισσα. Μετά από χρόνια στο κρεβάτι του πόνου ζήτησε να
κοινωνήσει. Ο Λαρίσης Ιγνάτιος (μακαριστός πλέον) έδωσε τη σχετική άδεια στον
ιερέα της ενορίας της. Την κοινώνησε. Δεν την έχρισε, ως θα όφειλε με βάση το
κανονικό δίκαιο. Η γυναίκα απεβίωσε. Έφυγε άραγε για τον παράδεισο ή θα της
ζητηθεί η απούσα «αναχειροτονία» της; Το Χρίσμα γαρ η των λαϊκών χειροτονία
εστίν. Και επιλείψει με ο χρόνος διηγούμενον περιστατικά αληθινά, όπου το
γράμμα του νόμου υποσκελίστηκε από το πνεύμα, εν Πνεύματι… Και τούτο, διότι η
επίσημη Εκκλησία πολλάκις αναγκάζεται να πει άλλα και ο Θεός φαίνεται να θέλει
και να εγκρίνει άλλα…
Στοιχούμαστε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Δεν
αυθαιρετούμε. Σεβόμαστε τους ηγουμένους ημών, όπως διατάσσει και ο Απόστολος.
Αν αύριο η Εκκλησία αποφασίσει σε Οικουμενική Σύνοδο να άρει τις δικαιοδοσίες
του Κων/πόλεως, τότε υπακοή στην Οικουμενική Σύνοδο. Μέχρι τότε όμως προσοχή,
διότι ωθούμε σε ανταρσίες και σχίσματα εφάμαρτα… Πρόσχωμεν, αδελφοί και
πατέρες, πρόσχωμεν, αναμιμνησκόμενοι ότι το μεγάλο σχίσμα με τους
Ρωμαιοκαθολικούς ξεκίνησε με δική τους πρωτοβουλία. Εκείνοι πρώτοι μας
«αφόρισαν», όπως οι Ρώσοι σήμερα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και τα συμπεράσματα
δικά μας…
